Egia auzoko Porrontxo jaietan ardo-dastatze poetikoa antolatu dugu. Bitxia dirudi poesia sortzea edari partekatua bezalako eguneroko zerbait oinarri hartuta, baina, egia esan, literaturaren bideetan ez dago ezer arrarorik.
Bertold Brechtek 1939az geroztik, Europan agertzen ari zen gatazka armatuarekin batera, poema batzuk argitaratu zituen “Manuel de guerre allemand” izenburupean. Baina erabili ohi zuen tonu ironiko eta suminduak ez zuen apaldu bere obra poeta gisa. “Uste dut Jainkoa bera ere egunkarien bidez baino ez zela munduaren jakitun jarri”, idatzi zuen. Walter Benjaminekin bat eginik egunkari estetiko eta politiko proiektu bat garatu zuten, “Krisis und Kritik” izenekoa, eta Karl Krausekin horretaz aritu ziren, hark Austrian bere prentsa berak bakarrik idazten zuela.
Bertold Brecht artista modernoaren bere lekua hartzen hasia zen kubismoak egunkarien papera asko erabili zuen garai batean. Lehen Mundu Gerratearen ondoren, dadaistak dibertitu egin ziren, informazioaren nozioa bera poetikoki xehatuz eta egunkari guztiak mila zatitan ebakitzea proposatuz. Horretara gonbidatzen zuen Tristan Tzararen testuak, “Poema dadaista bat egiteko” izenekoak:
“Hartu egunkari bat. Hartu guraizeak. Aukeratu egunkarian zure poemari eman nahi diozun tamainako artikulu bat. Moztu artikulua. Gero, ebaki kontu handiz testua osatzen duen hitz bakoitza eta sartu poltsa batean.
Astindu poliki. Atera ondoren zati bakoitza, bata bestearen atzetik idatzi irten diren ordenan. Olerkiak zure antza izango du. Eta horrela izango zara idazle guztiz originala eta sentiberatasun xarmanta duena, nahiz eta gehienek ulertu ez!”.
Bi urte geroago, Bertolt Brechtek poema hau zirriborratu zuen:
“Zergatik ez du inork egunkarietan inprimatzen bizitza zein ona den! Jainkoak salba gaitzala, Maria: Zein ona den piano-akordeen gainean pixa egitea, zein jainkotiarra den haizeak zoratutako ihien artean larrua jotzea”, olerki zentzugabea bezain probokatzailea, bada.
Horretan, Brechtek modernitate literario eta artistikoari buruzko eztabaidan jarrera hartu zuen: berarentzat, eta beste askorentzat, “betierekotasunerako” literatura baten asmo hutsalei uko egitea zen kontua, eta, beraz, “gaurkotasun historiko eta politikoarekin harreman zuzenagoa onartzea”. Bere lagun Tretiakovek, hori zela-eta, “literatura iraultzaileaz” hitz egiten zuen, zeinean poetak “egunkaritik hurbilago” egon behar zuen. Horregatik poesia ez zen inoiz egon behar eguneroko bizimodu aldakorraz aparte. Jarrera horrekin batera, jakina, garai hartan jadanik erorita zegoen prentsa kritikatzen zen, zeina, Europa osoan, finantzarien eta ustelkeria politikoen esku zegoen: Krausen lan guztia, garai hartan, literaturaren solemnitatearen aurkako akusazio magistral gisa azaldu zen.
Urte batzuk geroago, ardoaren inguruan elkartuko gara testuak sortzeko.
Bat-batean, ezer ez baita betiko.