Norbaitek entzungo dituen zain

Xabier Mendiguren Elizegiren azken ipuin bildumari izena ematen dion ipuinean krisietarako telefono bidezko arreta zerbitzu batean arratsaldeko txandan lan egiten duen emakume batekin topo egiten dugu. Haren gogoetek gidatzen dute kontakizuna, lanari buruzkoek, batik bat. Sortu zitzaion lan aukera bakarra izan zen hura eta hasiera batean erraza ematen zuen telefonoaren beste aldean zeudenen arazoak entzuteak, baina dilema moral baten aurrean jartzen du orain besteen zorigaitzen aurrean jarrera pasibo bat agertzean oinarritzen den lanpostuak. Hala ere, agian arreta zerbitzura deitzen duten horiek besterik ez dute behar, hots, entzungo dien norbait, norbait hori ezezagun bat bada ere.

Oro har, gizarte harremanei buruzko ikuspegi samingarria eskaintzen digu “Zu entzuteko gaude” ipuinak. Ingurukoen artean beren kezkak eta arazoak entzun eta ulertuko dituen norbait eduki ez eta telefono bidezko arreta zerbitzu batera jo behar dute. Eta linearen bestaldean dagoenak entzun entzungo die, egoeraren arabera animoak eman eta, akaso, goiari eusteko esango die; ez, ordea, errukiak bultzatuta, lanak hala eskatzen duelako baizik. Baina nork entzungo ditu besteen arazoak entzutea lanbide duten horien kezkak? Ipuinak badu erantzunik horretarako, eta, aurreko kasuan bezala, lanbideari lotuta dagoen zeregina da. Elkartasuna eta besteekiko ardura ez dira edonola eskaintzen.

Bildumako beste bi ipuinetan ere dilema baten aurrean aurkitzen dira pertsonaia nagusiak. “Izurdeak”-en nerabe zela izan zuen mutil lagun frantsesari gertatu zitzaion ezbeharraren errudun sentitzen da protagonista, eta semearen jaiotze unean izan zituen konplikazioak, haurra bizi-osorako baldintzatuta utzi dutenak, mutil lagunaren gertaerekin lotuta daudela uste du. Gurasoek ez zioten inolako heziketa erlijiosorik eman eta, hala ere, sinesmen bitxien arabera azaltzen du gertatzen zaion guztia: zoritxarrik gertatzen bazaio, noizbait jokabide zuzena agertu ez zuen ondorio dela iruditzen zaio edo bestela zorte handiegia izatearen ordaina da. Edozelan ere, beti dago arrazoiren bat jazotzen zaionaren atzean. Bere dilema da aspaldi egin ez zuena egin beharko ote lukeen orain: mutil lagun frantsesa bisitatu eta haren gurasoei gertaturikoagatik barkamena eskatu.

“Neguko hondartza”-n, berriz, bikotekidea eta lana galdu dituen eta gutxi barru etxerik gabe geldituko den eskultorearen gorabeherak azaltzen zaizkigu. Obrarik gabeko eskultorea da, berez, pertsonaiak berak azaltzen duenez ezer sortzeko aukera baino gehiago kemena izan ez duelako, nahiz eta bikotekide ohiari denbora falta aipatu ohi zion aitzakia gisa. Ez da ideia falta, izan izan baitu ideia mordoxka, baina horiek gauzatzeko orduan indarra galdu egiten du. Sormenetik arreta desbiderarazi diezaiokeen ezer ez dagoenez, jadanik agian heldu ahal izango dio eskulturari, baina goizero hondartzara egiten dituen bidaietan bestelako interesak pizten zaizkio eta bere bizitzari buelta emateko gai izango den zalantza pizten dio irakurleari.

Hiru ipuinetan pertsonaiek aurre egin behar dieten egoeren atzean gizarte-arazo zabalagoen zantzuak antzeman daitezke, dela afektu falta dela bakardadea. Istorioek, ordea, ez dute aukera horretan sakontzen; aitzitik, psikologia bereziko pertsonaiak diren aldetik arazoa pertsonaiak beraiek direla ematen du ipuinak irakurrita. Berezia ez ezik, laua eta xaloa ere bada pertsonaien nortasuna; denboraren igarotzearekin eta gertaeren aurrean ez dute inolako aldaketa zantzurik azaltzen. Alde horretatik, gehiago espero zitekeen istorioetatik.