Palestina bidegurutzean

Palestinako gatazka, berez gatazka modernoa, hastapena XIX. mendeko amaiera eta XX. mendearen hasieran koka daitekeena eta gerra modura 1947tik aurrera ezarri zena, kontzeptu erlijioso, nazional eta politikoetan oinarritutako borroka odoltsua da. Ideia sionistek, 1948an Israelgo Estatuaren sorkuntzan zehaztuek, hainbat gertakaritan deskribatutako gerra bati bide ematen diote, non, errealistak izateko, biktimarioen gehiengoa Arabiako herriak metatutakoa den, palestinarra deituriko lurraldean. Eszenatoki honetan guztian, gertaera historikoetan oinarritutako kontzeptuak eta arrazoibideak argudiatzen dira, erlijio-liburuetatik hartuak, batik bat.

Kontzeptu eta arrazoibide hauek erlijio desberdinetako fededunentzat balio dute balio dutena, eta ez hainbeste gai honen historian eta ikerketan diharduten pertsonentzat, alde batetik eta bestetik justifikatzeko nork egozten dion bere buruari egia eta arrazoia. Herri judua ez da nazio bat; egia esan, erlijio bat da, non biztanleriaren zati handi bat hebrear gisa agertzen den, baina esan al daiteke gaur egun hebrearrak existitzen direla? Eta Palestina edo palestinarrak, aldi berean, lurreko leku honetan finkatutako herri bat dira ala antzinatik inguru honetan bizi diren arabiarrak dira?

Palestina lekuaren izena da, 1917an Britainia Handiak okupatu zuena Otomandar Inperioa garaitu ondoren, I. Mundu Gerran. Garai hartan, juduen populazioa ez zen hain handia ere, gutxiengo txiki samarra baino ez zen, nahiz eta abian zen sionisten deia “Juduen Herriari” agindutako lurraldera joateko.

Gizakiaren historian zehar, juduek hamaika jazarpen sufritu dituzte; ez litzateke bidezkoa izanen ez aipatzea, batez ere kristandadeak eginak, honentzat Jesu Kristo Jainkoaren semearen hiltzaileak baitira. Azkenean, XX. mendeko 30eko eta 40ko hamarkadetako nazismoak erlijio horretako sei milioi pertsona ere erail zituen, eta horren ondorioz, behin II. Mundu Gerra amaituz gero, horietako askok Europa utzi eta eskualde horretara jo zuten. Mundu musulmana, zuzenak izanik, ez da borroka hauetan deskribatzen dituzten bezain odoltsu edo gaizto izatera iritsi. Israelgo Estatua lortzearekin hasten da judaismoarekin duten harreman gaiztoa.

Bestalde, ezin dugu alde batera utzi oligarkia juduek planetan duten indar ekonomikoa eta boterea, eta kontuan izan behar dugu arrazoi honengatik ez balitz, gaur egun ez liratekeela dauden lekuan egonen, ezta duten “aberria” izanen ere. Elementu hauek guztiak ikusita, zer da gertatzen dena eta, batez ere, nora goaz?

Zer da orain gertatzen dena; XX. mendearen amaieran gutxi gorabehera eta XXI. mendearen hasieran, akordio batzuk egin ziren nazioarteko komunitatearen, arabiarraren, israeldarraren eta palestinarraren artean, PAEren bidez (Palestina Askatzeko Erakundea). Akordio horietan, Palestinako Aginte Nazionala aitortu zen Zisjordaniako lurraldeetan eta Gazako zerrendan, eta eremu horretan bi estatu sortzeko bultzadari buruzko irizpena eman zen, Israelgoa eta Palestinakoa. Palestina oraindik ez da Estatu gisa aitortua izan.

Hasieratik ez dago funtzionamendu onik, ezta interesik ere, adostutako guztia bide onetik joan dadin, eta auzia zaila da. Likudek (Israelgo eskuin muturrak) gauzak katramilatzen ditu; Israel edo Palestina osoa erabat lortzea da beren nahia, haiek uste baitute Jainkoak herri juduari agindutako lurra dela, eta modu ulergaitzean jokatzen dute, eta ez hain ulergaitzean, nazioarteko zuzenbidearen arabera legez kanpokoak diren kokaguneak sortuz, baina herrialde bakar batek ere ez du ezer egiten horren aurka. Garbiketa etnikoko eta lurraldeak okupatzeko taktika hau -inolako erreparorik gabe erabil ditzakegun hitzak- Israelgo Estatuak erabili du gatazka hasi zenetik eta gatazkak iraun duen bitartean, gaur egun arte.

Hamas eszenan sartu zen Gazan 2006an, zerrendako indar politiko eta militar nagusia izanik. Baina nondik atera da? Nork sustatzen du? Badirudi, hasieran, Osloko akordioen ondoren eta PAE ahaldundu batekin, Israelgo exekutiboak, ustez AEBen laguntzarekin ere, sendotasuna eta euskarri ezkutua eman zizkiola erakunde horri, herritar palestinarrak ahultzeko, zatitzeko eta elkarren aurka ipintzeko. Hamasek, Palestinako herriaren askapenean babestutako aginduak dituenak, arabiar herriaren batasunari eta Estatu islamikoaren lorpenari lotuta egoteari utzi gabe, Al-Fatah alderdiari aurre egin zion, zentro-ezkerreko alderdi aurrerakoi eta laikoari, Yaser Arafat buruzagia zuena eta Zisjordanian gobernatzen zuena. Gauza bera dira Hamas eta Likud, kontrako aldean. Biek beste aldearen desagertzea nahi dute, eta horrek aukera eman diezaguke biak faxistatzat jotzeko, eta txistea dator Kristau gizartearekin batera alde guztiek daukatenean, esan genezake, Jainko berbera; guztiak erlijio Abrahamikoak baitira.

Gauzak horrela, zein izan daiteke irtenbidea? Zaila da basakeria justifikatzea. Gerra arrazoiaren galera da, zentzu guztietan. Inork ez du lortzen indarkeriaren bidez konbentzitzea. Esaldi hauen bezperak indarra ematen die gerren, gerra guztien eta indarkeria-modu guztien aurka gure bizitzak ilustratu edo gidatu behar dizkiguten ideiei. Etsaitasun hauen alternatiba eta konponbidea politikoak izan behar dira, kontu nazionaletan adoretuak eta erlijiosoetandik aldenduak. Gizarte eta giza justizia babes ditzaten, inpartzialtasuna eta iraganean gertatutakoa eta oraina uztartuko dituen bizikidetzarako bidea bultza dezaten. Bi erakunde (bi Estatu), Palestinarra eta Israeldarra, sortzea, etorkizunerantz bakean doazenak, errespetua arau, inpartzialtasuna lege eta askatasuna gizakiaren eskubide besterenezin bezala hartuta. «Ez duzu hilko», hiru erlijioek duten eta betetzen ez duten maximetako bat, eta betetzen hasi beharko luketena.