Garunaren funtzionamendu zuzena

Gaur egun, mendebaldeko gizartetik, burmuinaren funtzionamendu egokiak lan kontzientea izan behar du. Beste garai batean bazegoen kontzientzia, beste bizimodu bat, edo baita gaur egun ere, munduko beste leku batzuetan, non naturarekin lotuta bizi direla dakiten. Aldiz, guk, hemen, ba al dakigu inguru artifizial bati lotuta bizi garela? Naturaren erritmoei begira bageunde, gure burmuinaren funtzionamendua zuzena izango litzateke, baina ingurune artifizial batez inguratuta bizi garenez, ez dugu errealitateaz jabetzeko aukerarik, ezta benetan merezi duen bizimoduaz gozatzeko ere.

Psikologook badakigu garunean daukagun pinu-guruinak edo epifisiak ingurua ikusteko ukitua ematen digula. Guruin horri esker, gure garunak hainbat informazio baliagarri jasotzen ditu; eta kontzientzia-maila bat izan dezagun, naturaren zikloekin lotuta bizitzeak asko laguntzen digu, eta kontuan hartzen badugu egunetik egunera argi-orduen erritmora egokitzen garela, are gehiago. Komeni da gai horri buruzko zenbait datu labur-labur gogoratzea, aurrera egin aurretik.

Erantsitako irudian, pinu-guruina, garunaren erdian eta begien mailan dago. Hinduek kopetan duten puntu gorriarekin adierazten dute. Guruin pinealak ilar baten tamaina du, ornodunen garunean dago eta hormona-fluxua egiten du. Melatonina sortzen du, serotoninatik eratorritako hormona bat, loaren patroien modulazioari eragiten diona eta erritmo zirkadianoei, klimari, argiari eta urtaroei erantzuten diena.

Guruin horri esker, argi naturalaren garrantziaz jabetzen gara, eta ulergarria da, etxean, lantokian, kartzelan edo lurpeko garraioetan ordu asko ematen baditugu, guruinak melatoninaren jarioa kaltetuta eta desantolatuta izatea eta horrek garuna bere lo- eta esna-zikloa zertan datzan jakin ezinik uztea. Egoera hori luzatu eta errepikatu ahala, pertsonaren immunitate-sistema desantolatu egiten da, eta gaixotzeko aukerak areagotu egiten dira. Melatoninaren sorrera adibidez -nerbio-sistema zentralean beste funtzio batzuk ere badituena- iluntasunak bultzatzen du eta argiak inhibitzen du.

Beraz, psikologiaren ongizateari erantzun behar diogun adituok, loaren kalitateaz arduratu behar dugu, horixe izango baita lehenengo urratsa antsietatea saihesteko, estresa gerta ez dadin, eta, ondorioz, depresioa ekarriko lukeenaren ordena hautsi beharko litzateke. Bizi-kalitateari begiratzeko, urrats nagusia loak eta ernamuinak (notokorda izenez ezaguna ere) ziklo egokia izatea da, eta horrek laguntzen digu arreta jartzen lanbide desberdinetan ditugun txandetan, ordutegi-aldaketetan eta abarretan. Lehen aipatu dugun argi-zikloari jarraitzea, naturaren erritmoei erreparatzea eta urtaroak markatzen duenari jarraitzea da egokiena, teknologia berrien aurrean ordu askoz lepoa aurrerantz tolestuta egotea saihesteaz gain, eta guruin horri kalte egiten dioten eremu elektromagnetikoak saihestean, horra hor osasun mental ona lortzeko gakoa.

Horri gehitzen badiogu notokordaren tolestura etengabea behartzen dugula teknologia berriei begiratzeko lepoa beherantz makurtzen dugunean, eta gurin pinealak eta intuizioari dagokion informazioak ematen diguten pertzepzioa galtzen dugula, zeinetan zelula mesodermiko kartilaginosoek osatutako kordoi notokordatu formako gorputza kontuan hartzen dugun, jakin badakigu lepoa tolestean lokartu egiten garela notokorda tolesten delako eta, une horretan, melatoninaren jarioa aldatu egiten delako eta lo hartzea errazagoa delako; eta, beraz, burua makurtzen dugunean joera hori hartzen dugu. Burua atzera doanean, berriz, kontrako erantzuna jasotzen dugu, esnatu egiten gara eta pertzepzioa konektatu egiten da.

Badakigu beti entzun izan dugun esne epelak (esneak triptofanoa du) loa hartzen laguntzen duela, edo intxaur, letxuga eta beste elikagai askotan aurkitzen den triptofanoaren aminoazido-eratorria dela, eta argiaren garrantzia (eta eguzkiaren kolorea datorkigu ondoen), leku itxi edo irekietan egotea ez dela gauza bera. Bada, kontuan izan behar dugu burua makurtzen dugun eraren eta jaten dugunaren mende dagoela, eta, beraz, jokabide kontzientea izan behar dugu burua tente edukiz, lepoa zuzen mantenduz eta aurrera begiratzeko arrazoiak pertsonei jakinaraziz; adituentzako baliabideak direla azpimarratu behar dugu.

Ez naiz makurtuko, ez dut adikziorik izango; eta ez da ideologiarekin lotutako kontzeptu bat soilik, baizik eta pertsonaren psikologiarekin lotutakoa, gure garunaren funtzionamendu egokia lortu nahi badugu, behintzat. •