«Gaur-gaurkoz, Europar Parlamentuan, eta oro har Europako Batasun osoan, ‘autodefentsa’ deitzen diote Israelek burututako genozidioari»

Eurodiputatua, PCEko Nazioarteko Harremanetarako Idazkaria eta Europako Legebiltzarrak Palestinarekiko Harremanetarako duen Ordezkaritzako Presidentea da. Baina, batez ere, Palestinaren aldeko ekintzailea da malagarra.

M anu Pinedak (Malaga, 1965), bere kargu publikoaz gain, Palestinan eskarmentu handia dauka ekintzaile lanetan. Izan ere, 2011tik 2014ra Gazako Zerrendan bizi izan da, Unadikum brigadetako elkartasun jarduerak koordinatzen. 2019tik gaur egun arte Palestinako giza eskubideen aldeko militantzia hori Europar Parlamentuko jarduera politikoarekin uztartu du eta, zeregin horretan, foro horretako ahots nabarmen eta sutsuenetako bat bilakatu da. Euskal Herrian egin duen hitzaldi sorta baten zurrunbiloaren erdian egin dugu harekin hitzordua.

Ibilbide militante luzea eta harreman pertsonal estua duzu Gazako Zerrendarekin, nola hartzen ari zara azken hiru hilabeteotan iristen ari zaizkigun albisteak?

Tira, gutxieneko gizatasuna duen edozein pertsonak atsekabez hartu beharko lituzke albiste hauek, astakeria bat baita hau guztia. Saiatu dira informazioa zentsuratzen, saiatu dira elkartasun adierazpenak kriminalizatzen, moztu dute argindarra eta interneterako sarbidea gertatzen ari denaz jabetu ez gaitezen, eta hala ere, sarraskiaren irudiak iristen ari zaizkigu, eta gutxieneko sentsibilitatea duen edozein pertsonak saminez ikusten du hau, ez du zertan Palestinako borrokaren zalea izan, edo ezkertiarra izan, nahikoa da gizakia izatea.

Nire kasuan, gainera, bertan bizi izan naiz. 2012ko eta 2014ko sarraskiak bertatik bertara bizi izan nituen, baina oraingoak ez dauka inongo aurrekaririk. Familiatzat daukadan jende asko daukat han, eta batzuen berririk ez daukat urriaren hasieratik. Batzuetan bihotzak pentsarazten dit ez dutela izango komunikatzeko baliabiderik, baina zentzumenak esaten dit okerrena gerta zitekeela, eta zenbaitetan susmo horiek egiaztatu egin dira.

Pasa den astean, esaterako, albiste lazgarriak jaso nituen brigadetan asko lagundu zigun familia bati buruz, oso harreman estua nuen haiekin eta denak hil dituzte: Moataz, aita; Mai, ama; eta seme-alabak… horrelako berriak egunero jasotzen ditugu, eta zenbaitetan oso jende gertukoarenak… oso mingarria da niretzat, baina edozein pertsonarentzat ere izan beharko luke.

Eta gainera, kontuan izan behar dugu hau ez dela duela hiru hilabeteko kontua. Herri honek duela 75 urtetik, eta lehenagotik ere, garbiketa etnikoa jasaten du. Sionismoa sortu zen momentu beretik urratsez urrats garatzen ari den ibilbide orri bat jarri zuen abian, eta azken hilabeteotako hau urrats bat gehiago da. Eta euren helburua lortzen badute, Gazako bertako populazioa garbitu eta inolako ondoriorik pairatzen ez badute, Netanyahu eta bere konplizeak nazioarteko epaitegi baten aurrean eserita ikusten ez baditugu, hildakotzat eman dezakegu, ez Palestinako borroka, hildakotzat eman ditzakegu Nazioarteko Zuzenbide Humanitarioa, Genevako Konbentzioa, Nazio Batuen Erakundea eta dena, oihaneko legearen garaipena izango baita.

Bizipen horiek gora behera, mingarria izango da Europako Parlamentuko tribunan zaudela hango ordezkarien utzikeria ikustea, ezta? Palestinarekiko Harremanetarako Ordezkaritzako Presidentea zaren aldetik, Israelen aurkako salaketa bat eraman duzu.

Salaketa ez dut jarri Ordezkaritzako Presidente moduan, ezingo nuke, horretarako Parlamentuaren bermea beharko bainuke, eta Parlamentuak, gehiengo zabal batez, genozidioa babesten du. Salaketa eurodiputatu soil moduan jarri dut, nire erakunde politikoaren bermearekin, eta baita Itzulerako Enbaxadore moduan ere. Izendapen hori Palestinarren Itzulerako Nazioarteko Kanpainak eman zidan, niri eta beste pertsona batzuei, besteak beste, Nelson Mandelaren ilobari eta Aleida Guevarari, Che Guevararen alabari.

Bestetik, uste dut oso eskuzabala zarela “Europako Parlamentuko ordezkarien utzikeriaz” ari zarenean. Nik, zuzenean, konplizitatea deituko nioke. Konplizitate nabarmena dago, eta ez dute inola ere ezkutatzen. Gaur-gaurkoz, Europar Parlamentuan, eta oro har Europako Batasun osoan, “autodefentsa” deitzen diote Israelek burututako genozidioari. Europako Batzordeko Presidentea, Ursula von der Leyen, bertan egon da, Netanyahurekin bilduta; eta Presidentearekin, Isaac Herzogekin; eta Europako Batasunaren babes osoa helarazi die.

Urriaren zazpitik gaur egun arte izan diren batzar guztietan guk eztabaidagai bat sartu nahi izan dugu gai ordenan, Parlamentuak su etena eska dezan. Pentsa zer eskakizun xumea! Ez dugu eskatzen genozidioaren gaitzespenik, ezta Israelekiko harremanak eten daitezen ere, su etena baino ez dugu eskatzen. Eta oraindik ez dugu lortu gai ordenan sartzerik, ezta hori ere, hainbesterainokoa baita Europako Batasunaren konplizitatea Israelgo erregimen genozidarekiko. Nik neuk Parlamentuko tribunara eskakizun hori eraman dudanean, eta sare sozialetan dituzue bideoak ikusgai, ez da izan gai ordenan zegoelako, baizik eta beste gai batzuk probestu ditudalako nire aldarrikapena sartzeko.

Hori guztia erakundeari dagokionez, baina eurodiputatu batzuen adierazpenak entzuten badituzu, are okerragoa da, burua eztandarazteko modukoak dira. Hemen aski ondo ezagutzen dugu VOX, eta badakigu zer faxistak diren, baina Europar Parlamentuan VOX-en legebiltzar-taldetik (Europako Kontserbadore eta Erreformistak) haragoko beste bat ere badago, eskuin muturragokoa (Identitatea eta Demokrazia). Haien jarrera basatiegia da, hainbesteraino non orain arte epelagoak ziren sektore batzuk gure jarreretara hurbiltzen ari diren. Ni neu Parlamentuan eraso fisikoren bat pairatzearen beldur izan naiz behin baino gehiagotan. Nik batzarretara laguntzen didan lankide bat daukat, berak daramatza komunikazio eta itzulpen kontuak, eta azkenaldian nigandik metro batzuetara ibiltzeko agindua dauka, grabatzen, erasoren bat gertatuko balitz, horren testigantza dokumentala jasotzeko.

Beste bide bat ahots deserosoak isilarazteko kriminalizazioa da. Sare sozialetan agertzen naizen kasuetako hamaika argazki zabaldu dituzte, lapurtuak balira bezala, baina nik neuk argitaratutako argazkiak dira, ni terrorista naizela erakusteko; hala nola PFLP (Palestinako Askapenerako Herri Frontea) alderdiko adar militarreko Abu Ali Mustafa Brigadetako bozeramailearekin batera, edo orduko Lehen Ministro palestinarrarekin, Ismail Haniyarekin, ekitaldi publiko batean. Horrekin demostratu nahi dute, nolabait, Hamasekoa naizela. Baina ni ez naiz Hamasekoa, komunista eta ateoa naizelako, besterik gabe. Hamas mugimendu politiko teokratikoa da, eta kontserbadorea arlo ekonomiko eta sozialean, eta alde horretatik ideologikoki gertuago dago PPtik nigandik baino. Eurekin komunean daukadan gauza bakarra, eta ez da gutxi, Israelen kontra egotea da. Parlamentuan Suediako diputatu nazi batek leporatu zidan Hamasen aldekoa izatea. Nik erantzun nion ez dudala zertan lotsatu Haniyarekin ateratako argazkiez; bai, ordea, Parlamentu horretako zenbait kiderekin ateratakoez, batzuk nazi hutsak direlako. Gauzak horrela, argi esan behar da Palestinako erresistentzia herri palestinarraren eskubidea dela, eta erresistentzia bide guztiak direla zilegiak, baita erresistentzia armatua ere, eta ez neuk esaten dudalako, NBEk berak ere esaten du 3070. ebazpenean. Haiek okupaziopeko herriek erresistitzeko duten eskubidea onartzen ez badute, haiek dira Nazioarteko Zuzenbidetik kanpo kokatzen ari direnak.

Zure izena eta irudia zikintzeaz gain, badakigu Israelgo administrazioak berak ere presioa egin duela zure kargutik ken zaitzaten.

Bai, hautatu ninduten momentu beretik. Israelgo Gai Estrategikoetarako Ministroak gutun bat helarazi zion Europako Parlamentuko orduko Presidenteari, David Sassoliri, Palestinarekiko Harremanetarako Ordezkaritzako Presidente kargua hartzen utz ez ziezadan, terroristen laguna nintzelakoan. Bost alditan errabinoak ere bidali zituzten Sassolirekin biltzera helburu berarekin. Eta karguaz jabetu baino egun bat lehenago Ministroa bera etorri zen Parlamentura eskuineko ordezkariekin batera ekitaldi bat egitera. Orain presioa egiten ari dira kargutik ken nazaten, antisemita naizela argudiatuta, baina Presidenteak ezin nau hortik kendu, berak ez bainau hor jarri, hor espainiar Estatuko boto-emaileek jarri naute. Eta ez, ni ez naiz antisemita, ondo bereizten dut antisemitismoa eta antisionismoa zer diren, ni antisionista naiz, antifaxista eta antinazia naizen arrazoi beragatik, kolektibo bat beste pertsonen gainetik dagoela defendatzen duen ideologia supremazista borrokatzen dudalako. Naziek milioika pertsona erail zituzten haiek baino gehiago zirelako ideiak bultzatuta, eta sionistak gauza bera egiten ari dira gaur egun. Israelgo Gerrarako Ministroak berak esan berri du palestinarrak ez direla pertsonak, pertsona itxurako basapiztiak baizik. Herzog Presidenteak ere esan du Gazako Zerrendan ez dagoela errugabe bakar bat ere, bertan bizirauten duten bi milioi eta hirurehun mila pertsonak helburu militarrak direla. Diskurtso horri aurre egitea ez da antisemitismoa, gizatasuna defendatzea da. Antisemita Israelgo erregimena da, bera ari baita genozidio bat burutzen Palestinako herri semitaren kontra. Israelek ezin du aldarrikatu mundu osoko juduen ordezkaritza, areago, gero eta ugariagoak dira mundu osoan “ez gure izenean” aldarrikatzen duten juduen taldeak. Talde juduek antolatutako manifestazio hauek ere ez dute aurrekaririk orain arteko sarraskietan, ekintza isolatuak izan ziren han eta hemen, baina ez orain bezalako protesta masiboak. Gilad Atzmon idazle eta musikari israeldar-britaniarrak esan zuen: «Naziek judua izatearen beldurra sentiarazi zidaten, Israelek judua izatearen lotsa sentiarazten dit».

Azken asteotan jakin dugu Hego Afrikak Israelen aurkako salaketa eraman duela Nazioarteko Zigor Auzitegira, gerra krimenak leporatuta. Zer ibilbide dute horrelako ekimenek?

Tira, utz iezadazu kontu hau argitzen. Gauza bat da Nazioarteko Zigor Auzitegia. Horretara jo nuen nik salaketa aurkeztera, eta beste zenbait estatuk ere auzitegi horretara jo dute, hala nola Kolonbia, Bolivia…

Hego Afrikak, ordea, beste bide bat hartu du, eta oso interesgarria da. NZA Netanyahu eta haren konplizeak kartzelan sar ditzakeena da, eta hor pertsonen aurkako salaketak aurkezten dira, ez estatuen aurkakoak. Nolabait esatearren, Nurenberg moduko bat izango litzateke.

Hego Afrikak, berriz, Genozidioaren Aurkako Konbentziora jo eta Nazioarteko Justizia Auzitegira eraman du salaketa. Hori NBEren barruko erakunde bat da, baina horretan AEBek ez dute beto eskubiderik; hortaz, salaketak hor beste ibilbide bat dauka. Hor gerta daiteke Israelek palestinarren kontra darabilen jokaera genozidio izendatzea eta geldiarazi behar izatea. Gainera, dagoeneko hamarnaka herrialdek egin dute bat Hego Afrikako ekimenarekin. Historian zehar hori gertatu denetan, erdietan baino gehiagotan salatutako herrialdeak ez du kasurik egin, nolanahi ere, genozidio izendapena ofiziala den momentutik bestelako neurri batzuk jar daitezke martxan, eta horrek eragina izan dezake NZAn irekita dauden auzietan. Fatou Bensoudak, NZAko lehengo fiskalak, aurrerapauso garrantzitsuak eman zituen Israelgo krimenak auzipetzeko. Haren atzetik etorri zenak, Karim Khanek, aldiz, interes gutxi agertu du bide horretatik jarraitzeko. Horren froga da hilabete hauetan Gazara joan ez izana, ezta Zisjordaniara ere; bai, ordea, Israelera, erresistentziak atzemandako gatibuen egoera ikertzera. Egoera ez da baikorra izateko modukoa, baina NJAk ofizialki genozidioa dela ebazten badu, zaila izango da beste alde batera begiratzea.

Oro har, jendearen pertzepzioa da nazioarteko erakunde horiek guztiak AEBen betoak baldintzatuta daudela, egitura horiek guztiak antzuak direla.

Iritsiko gara AEBen betora, bai. NJAk Israelen jokaera genozidioa dela ebazten badu, genozidio hori geldiarazi behar dela badio, eta Israelek betetzen ez badu, afera NBEko Segurtasun Kontseilura iritsiko da, eta hortxe helduko da, berriz, AEBen betoa, sistematikoki egiten duen bezala. Izan ere, AEB genozidio honen sustatzailea da. Israel sikarioa da, borreroa, baina atzean AEB dago, 1945etik hona munduan izan diren gerra gehientsuen atzean egon den bezala.

Nazioarteko erakunde horiek gatazketan bitartekotza egiteko sortu ziren, modu baketsuan konpontzeko, Bigarren Mundu Gerraren ondoren, orduko akatsak errepika ez zitezen. Eta nik uste dut NBE bezalako egitura bat beharrezkoa dela, baina ez gaur egun funtzionatzen duen bezala. Hain betebehar garrantzitsua duen erakunde bat ezin da baldintzatuta egon eragile baten betoagatik. Onartezina da Batzar Nagusiko 180 herrialdek baino gehiagok sustatutako su-eten adierazpena gelditzea edo Segurtasun Kontseiluan ere su-eten adierazpena atzera botatzea boto bakar beragatik. NBEk gaur egungo formatuan erabat antzua dela erakutsi du. Inoiz baino beharrezkoagoa da, baina demokratizatu egin behar da, eraldatu egin behar da. Gaur egun AEBen etsaiak jazartzeko baino ez du balio.

Nazioarteko Zuzenbideaz ari garelarik, oroitu behar da estatuek konpromiso etiko eta legal bat dutela sinatu dituzten nazioarteko itunekin eta betetzera derrigortuta daudela. Zer gertatzen da enpresa pribatuekin? Estatu horietan egoitza soziala duten konpainiak behartuta al daude Nazioarteko Zuzenbide Humanitarioa betetzera? Euskal Herrian CAFen kasua dago.

Ni ez naiz legelaria, eta ezingo nuke hainbeste zehaztu, baina, nolanahi ere, guztiz immorala da, okupazio ilegal bat egonkortzen laguntzen duelako. Erabat onartezina da, eta nire ikuspegitik ilegala ere izan beharko luke, Europako enpresek jarduera ekonomikoa izatea eremu okupatuetako kolonietan, Europako Batasunak ilegaltzat dituelako kolonia horiek. Zer logika dauka horrek? Kolonia ilegaletan ekoiztutako produktuak, esaterako, markatu egin behar dira Europan merkaturatzeko, Europako Justizia Auzitegiaren ebazpenaren arabera; debekatu ez ditu debekatzen, baina merkatu egin behar dira. Zer inkoherentzia klase da hori?

CAFi dagokionez, Jerusalemen eraikitzen ari den trenbidearen proiektua ilegala da, azpiegitura iraunkor bat ilegalki okupatutako eremu batean eraikitzen ari delako. Hori bai, ziur nago proiektu horri eusteko erabaki irmoa hartu dutela, eta ez dirudi ez Eusko Jaurlaritza ez Estatuko Gobernua inolako neurririk hartzeko prest daudenik; hortaz, arrazoizko jendearen eta gizarte zibilaren presioa areagotu egin behar dugu.

CAFen kasuan, zehazki, Europako erakundeek ba al dute nazioarteko legedia urratzen duten enpresak zigortzeko tresnarik?

Tresnak izan badira. Europak, adibidez, Lehentasunezko Elkarkidetza Akordioa dauka Israelekin, eta akordio hori oso onuragarria da Israelentzat. Bigarren artikuluan jasotzen da, modu esplizituan, akordioa giza eskubideen errespetuan oinarrituta dagoela eta bi alderdiek bete behar dutela. Esango nuke gaur egun eztabaidaezina dela Israel ez dela herri palestinarraren giza eskubideak errespetatzen ari, beraz, bigarren artikulu horri men eginez, akordioa bertan behera geratu beharko litzateke. Europako Batasunak badauka erabaki hori hartzeko eskumena; ez, ordea, borondatea.

Akordio horri esker Israelek parte hartzen du Europako Batasunak gure zergetako diruaz lagundutako zenbait programatan, besteak beste, Horizont Plus programan. Horren bitartez, droneak ekoizten dituzten bi enpresa finantzatzen ari dira; Gazako umeak hiltzen dituzten droneak, hain zuzen; horien artean Elbit Systems, Israelgo armagintza enpresa nagusietako bat. Europako Batasunak bertan behera utzi beharko luke kidetasun hau, oraintxe bertan. Eta debekatu beharko luke, halaber, kolonia ilegaletako produktuak Europan merkaturatzea.

Palestinaren aldeko militantzia eta Europako Parlamentuko kargu publikoa uztartzen dituzu. Uztargarriak al dira?

Esan duzu nik militantzia eta kargu publikoa uztartzen ditudala, baina, ezer baino lehen, ni ekintzailea naiz, nire jarduna Europako Parlamentuan, noizbait hasi zen bezala bukatu ere egingo delako, baina inoiz ezin izango diot pentsatzen dudanaren alde borrokatzeari utzi, Parlamentuan, Unadikumen, Gazan zein auzo elkarte batean. Izan ere, herritarren presioa beharrezkoa dela uste dut gobernuek neurri justuak hartzeko beharra senti dezaten, garestiago atera dakien neurri horiek ez hartzea. Borrokatu behar da beti, egunero, eta Palestinaren kasuan atsedenik gabe, izan ere, pasatzen den egun bakoitzeko bizitza asko galtzen ari dira. Ezin gara geldirik egon. Eta jarraitu behar dugu etengabe borrokan, izan ere, Palestinakoa da, nire ustez, gaur egun munduan dagoen borroka bidezkoenetako bat.