Haur eta nerabeen osasun mentalari lehentasuna emateko eskatu dio Unicefek Madrili

Haurren osasun mentalari arreta egokia eta goiztiarra ematea ezinbesteko eta presazko lehentasuna izan behar duela nabarmendu du Unicefek. Hainbat gomendio eta proposamen biltzen dituen dokumentu bat aurkeztu du. Horien artean aipatzen ditu osasun mentaleko eta laguntza sikosozialeko sareetako profesionalen haurren arloko espezializazioa eta prestakuntza bermatzea, arrisku-faktoreei arreta emateko politikak bultzatzea, eta osasun-krisietarako neurri espezifikoak aurreikustea.

«Osasun mentalak eta osasun fisikoak lotura estua dute eta ezin da gizarte osasuntsu bat izan, ezta krisitik atera ere, osatzen duten pertsona guztien osasun mentala zaintzen ez bada», nabarmendu du Unicefek ‘Osasun Mentala eta Haurtzaroa COVID-19ren agertokian’ txostenaren aurkezpenean. Txosten hori Unicef Espainiako Batzordearen proposamenen bilduma da, haurren eta nerabeen osasun mentalerako eskubidea bermatzeko.

Haurren Eskubideen Batzordeak, Espainiari zuzendutako azken oharretan, 2018an, jada lehentasunezkotzat jo zuen Estatuak haurren osasun mentaleko politika nazionala abian jartzea, langile espezializatuen eskuragarritasuna eta zerbitzuen gehikuntza ziurtatzeaz gain.

«Haurren eta nerabeen osasun mentala berezkoa du osasunerako eskubideak, eta, beraz, beti eta egoera guztietan aitortu behar da. Covid-19ak eragindako krisiak premiazkoagoa egiten du, ahal bada, prebentzio- eta tratamendu-neurriak bermatzea eta Espainian osasun mentaleko eta laguntza sikosozialeko sistema modu iraunkorrean indartzea», adierazi du Sara Collantes Unicef Espainiako Batzordeko haurren politiketan adituak. «Haurren eta nerabeen osasun mentalari arreta egokia eta goiztiarra ematea ezinbestekoa eta premiazkoa da», nabarmendu du.

Sintoma ohikoenak
 
Miguel Hernández Unibertsitateak eta Università degli Studi di Perugia unibertsitateak berrogeialdiak Espainiako eta Italiako haur eta nerabeengan duen inpaktu emozionalari buruz egindako lehen azterlanetako baten arabera, Estatu espainoleko gurasoen %88,9k aldaketak ikusi zituen seme-alaben egoera emozionalean eta portaeran, eta sintoma ohikoenak hauek izan ziren: kontzentrazioa eta interesik eza, suminkortasuna, asaldura, urduritasuna, bakardade-sentimenduak.

Aditu batzuen arabera, itxialdiak eragin dezakeen estres postraumatikoa lau aldiz handiagoa da umeengan. Horrek ez du esanahi, Unicefek nabarmendu duenez, haurren jarrera eta emozio guztiak patologizatu behar direnik, baina bai arreta berezia eta laguntza eman bizi izandakoaren esperientzia landu dezaten. Prebentzioan lan egin behar dela adierazi du, haurtzaroa eta nerabezaroa baitira etaparik erabakigarrienak garapen kognitiboari, emozioen eta harreman sozialen garapenari dagokionez.

«Egia da haur gehienek erresilientzia-gaitasun handia dutela bizitzen ari garenak bezalako gertaera estresagarri eta traumatikoak gainditzeko, osasun mentaleko arazorik garatu gabe, baita kaos horietan ere, baina beharrezkoa da ahalik eta lasterren detektatzea zer arazo sortu diren laguntza egokia emateko eta epe luzera osasun mentaleko arazoak garatzea saihesteko», adierazi du Collantesek.

Funtsezkotzat jo du kolektibo ahulenei arreta eskaintzea, hala nola gizarte-ingurune ahulenetako haurrei, indarkeriaren edo abusuen biktima direnei, aurrez osasun mentaleko arazoak dituztenei edo beste trauma edo deserrotze mota batzuk dituztenei, haur migratzaile eta errefuxiatu askori, esaterako.

Gomendio sorta
 
«Premiazkoa da Espainiak Osasun Mentaleko Estrategia Nazionala ezartzeko prozesua azkartzea, arreta berezia bermatzea haur eta nerabeen behar eta eskubide espezifikoei. Estrategia hori egitea lehentasunezkoa izan beharko litzateke COVID-19ren erantzun-planaren barruan, eta plan autonomikoen bidez garatu beharko litzateke», gaineratu du.

Unicefek ondorengo gomendioak egin ditu: Osasun mentaleko eta laguntza sikosozialeko sareetako profesionalen haurren arloko espezializazioa eta prestakuntza bermatzea, Haurren eta Nerabeen Psikiatria eta Haur eta Gazteen Psikologia Klinikoa espezialitateak aintzat hartuta; arrisku-faktoreei arreta emateko politikak bultzatzea; haurtzaroan eta nerabezaroan osasun mentaleko nahasmenduei lotutako arazoak prebenitzeko eta horiei aurre egiteko neurri espezifikoak sartzea; osasun mentaleko sarearen koordinazioa bermatzea haur eta gazteen hainbat esparrutan laguntza sikosoziala ematen duten profesionalekin, hala nola estatuan, autonomia-erkidegoan eta toki-mailan, hala nola hezkuntzan edo haurren babesean; lehen mailako arretaren (familia-medikuak, pediatrak eta psikologo klinikoak edo sanitarioak) eta zentro komunitarioen eginkizuna indartzea osasun mentaleko eta ongizate psikologikoko arazoen prebentzioan, detekzioan, diagnostikoan eta tratamenduan eta haurren eta nerabeen ahotsa entzutea eta Osasun-krisietarako neurri espezifikoak aurreikustea.