Nafarroako 9.000 etxeko langileetatik %90 emakumeak dira, eta %42, atzerritarrak
Etxeko langileen baldintzen inguruan kontzienzia sortzeko kanpaina bat abiatu dute Nafarroan. Era berean, langileek beraiek euren eskubide eta betebeharren inguruan informazioa jaso dezaten aholkularitza zerbitzua sortu dute.
Nafarroan etxeko 9.000 langile daude, eta horietatik %90 emakumeak dira; %42, atzerritarrak. Enpleguaren %25 ezkutuko ekonomian dago, eta %42k orduka egiten du lan.
Eva Isturiz Nafarroako Berdintasunerako Institutuko zuzendari kudeatzaileak eman ditu datu horiek, eta Marian Garcia Herritartasun, Ahalduntze eta Emakumeen Partaidetzako zuzendariordearekin batera, prentsaurrekoan aurkeztu du kontratatzen dutenen, langileen eta aholkularitza juridikoaren eskubide eta betebeharrei buruzko sentsibilizazio-kanpaina.
Era berean, etxeko langileentzako aholkularitza juridikoko doako zerbitzu bat aktibatu dute, sektorean prekarietatea murrizten laguntzeko eta enplegatzaileen betebeharrei buruzko informazioa emateko. Aurkezpena bat dator martxoaren 30ean Etxeko Langileen Nazioarteko Eguna ospatzearekin, prekarietateak, gutxiespenak eta lan hori egiten duten langileen ikusezintasunak markatutako sektorea baita.
Profesional horiei eta haien lanari balioa ematea da abian jarritako ekimenen helburua, azaldu du Isturizek, eta adierazi du lan-ildo horiek Institutuak 2021ean sektoreari buruz egin zuen azterlanaren ondorioz sortu zirela. Azterlan horrek egiaztatu zuen sektore horren ezaugarri nagusia prekarietatea dela, gizartearen egitura-desberdintasuna dela eta.
Emakumeek historikoki beren gain hartu dituzte etxeko eta zaintzako lanak, doan eta aintzat hartu gabe. Lan horiek berak egitea kontratatzen denean, estereotipoak eta sexuaren araberako lan-banaketak bere horretan jarraitzen dute; izan ere, estereotipoak gizarte-prestigio txikiagoko eta baldintza txarragoko enpleguak esleitzen dizkie emakumeei.
Etxeko enpleguaren ezaugarria da lan feminizatua, prekarioa eta ikusezina dela, atomizatuta dagoela, etxebizitza pribatuetan eta ordezkaritza sindikal espezifikorik gabe, gainerako enpleguen eskubiderik gabe, langabezia-eskubide gisa, lan-arriskuen araudiaren babesik gabe.
Horren aurrean, azpimarratu du enplegu hori «funtsezkoa» dela «gizartearen antolaketan eta pertsonen ongizatean; izan ere, gero eta gehiago eskatzen den lana da, biztanleria zahartzen ari delako, emakumeak lan-merkatuan sartzen ari direlako eta zainketetan genero-arrakala dagoelako; izan ere, gizonak ez dira sartzen, neurri berean, eremu pribatuko zereginetan eta erantzukizunetan».
«Gaur egungo gizartea ezin da ulertu etxeko langilerik gabe. Beste edozein lan bezalakoa da, eskubide eta betebeharrekin, bai langileen aldetik, bai kontratatzen dutenen aldetik», azpimarratu du Isturizek, eta eskerrak eman dizkie Nafarroako Etxeko Langileen Elkarteari eta familiako langileen ordezkariei kanpaina diseinatzen laguntzeagatik.
Aholkularitza zerbitzua
Langile horien ahalduntzean laguntzeko, aholkularitza juridikoko eta lan-arloko aholkularitzako zerbitzu bat jarri da abian. Apirilaren 4an aktibatuko da, eta hitzordua eska daiteke, besteak beste, Gizarte Segurantzako altei, eskubideei eta betebeharrei (oporrak, kontratu-amaiera, kaleratzeak, bajak), kuotei eta ordainketei buruzko zalantzak argitzeko. Informazioa Gizarte Segurantzak eskaintzen duenaren osagarria izango da.
Nafarroako Berdintasunerako Institutuko gerenteak, halaber, prestakuntza eta estatusa aldarrikatzeko deia egin die langile horiei. «Etxeko langileek garbiketa, plantxa eta kuzinatu egiten dute, baina ez zaintza-lanak, nahiz eta askotan beren gain hartzen dituzten, soldata eta eskubide-kategoria handiagoko zainketak egiten dituzte, eta 2. mailako profesionaltasun-ziurtagiria dute», adierazi du.
Lan-eskubideei dagokienez, ehuneko handi batek ez du oporrik hartzen eta ez du aparteko ordainsaririk jasotzen, eta bere soldatak ez du pobrezia-arriskua saihesten, soilik %13k jasotzen du 1.050 euro baino gehiago. %22ak hilean 375 €-tik behera irabazten du; %37a 375-780 euro artean dago, eta %27a 780-1.050 euro artean.
Kanpainari dagokionez, Garciak azaldu du protagonistak Nafarroan lan egiten duten etxeko hiru profesional direla: Carmen, Sara eta Hortense.
Kartelen bidez kontatzen da etxean kontratatutako lanak nola laguntzen duen beste gremio batzuetako profesionalek edo pertsonek ongizate handiagoa izan dezaten edo beren lan errespetagarrietan jardun ahal izan dezaten.
«Etxeko profesionalak engranaje sozial eta ekonomikoaren parte dira. Beste enplegatu batzuk bezain garrantzitsuak dira. Izan ere, bizitzaren iraunkortasuna lehentasunezkoa da, eta etxeko profesionalek asko laguntzen dute», azaldu du.