Kondentsazio-estelak, abiazioaren klima-aldaketaren beste aldea
Hegazkinek airean sortzen dituzten lerro zuriak, chemtrail deiturikoak, CO2 emisioak adina eragiten dute berotze efektuan. Zientzialariek uste dute hegazkinak desbideratuz saihestu daitezkeela estelak sortu ohi diren eremuak eta, horrela, emisioak murriztu.
Adituek diotenez, hegazkinek klimaren berotzean duten eragina ez da karbono-aztarnara mugatzen: askatzen dituzten kondentsazio-estelek «gutxienez» CO2 emisioek adina eragiten dute, adituen arabera.
Aire-sektoreak munduko CO2 emisioen %2 eta %3 artean eragiten du, eta konpromisoa hartu zuen karbono dioxidoaren emisioak (berotegi-efektua eragiten duen gas nagusia) nabarmen murrizteko: hemendik 2050era «zero emisio gordin» lortzea du helburu.
Baina hori industria horren klima-aldaketaren icebergaren punta baino ez da, Garraioa eta Ingurumena (T&E) GKEren ustez.
Zientzialariak oraindik urrun daude behin betiko zifrak lortzetik, baina «CO2arenak ez diren emisioak hegazkinek klimaren berotzean duten eragin osoaren bi heren izan daitezke», dio William Todts GKEaren zuzendari nagusiak.
Eta, aldiz, «ez gara horretaz arduratzen», deitoratu du.
Kuantifikatzen ez duen arren, Aire Segurtasunerako Europako Agentziak (EASA) inpaktu hori onartzen du: «Aireko jardueran CO2az bestelako inpaktuen garrantzia guztiz baieztatuta dago», adierazi zuen 2020ko azaroko txosten batean.
Efektu hori, batez ere, nitrogeno oxidoek (NOx) eta kondentsazio-estelek eragiten dute: %57 izan daitezke, Londresko Inperial College-ko irakasle Marc Settlerren arabera.
Estela kimikoen teoria konspiranoikoetatik (chemtrails deiturikoak) urrun, oso fenomeno ezaguna da hegazkinek zeruan uzten duten arrasto zuria: hezetasun- eta tenperatura-baldintza jakin batzuetan, kedar-partikulak zeruko hodei zuri luze horiek osatzen dituzten izotz-kristaletan kapsulatzen dira.
Nahiz eta efektu hozgarria eragiten duten eguzki-energiaren zati bat espaziorantz bidaltzean, lurretik datozen erradiazioek ihes egitea ere eragozten dute.
«Neguko gauetan, kondentsazio-estelek eragiten dute beroketa gehien», adierazi du Settlerrek, baina gaineratu du hegaldi gehienek ez dutela lorratzik osatzen.
Ikerketa gehiago
Kerosenoaren bolumenaren %8-25 ordezkatzen duten molekula aromatikoetatik dator kedarra. Horregatik, funtsezkoa da hegazkinen «erregaiaren konposizioari buruzko informazio gehiago» izatea, dio Settlerrek.
Hegazkin-erregai iraunkorrek kedarra eta, ondorioz, kondentsazio-estelak murrizten dituzte.
Alemaniako DLR ikerketa aeroespazialeko zentroko Patrick Le Clercq-en aburuz, «kedar-emisioen %80 murrizten duen erregaia erabiltzeak estelek berotzean duten eragina %50eraino murriztea ahalbidetzen du».
Baina, «erregaian kedarrik egon ez arren, inguruko aireko partikulak geratzen dira», eta, ondorioz, izotzezko kristalak sor daitezke.
Hala, hidrogenoak bultzatutako etorkizuneko hegazkin batek, ur-lurruna bakarrik igortzen duenak, kondentsazio-estelak sor ditzake, nahiz eta azkarrago barreiatuko liratekeen.
Hodei horiek hezetasun- eta tenperatura-baldintza jakin batzuetan soilik sortzen direnez, saihestu egin behar dira egoera meteorologiko horiek ahalik eta gehien gertatzen diren eremuak.
2020an Japoniako aire-eremuan egindako azterlan baten arabera, hegaldien %2k estelen %80 eragiten zuten, eta %1,7a desbideratuz gero, fenomeno hori %59 murriztu liteke, erregai-kontsumoan eraginik izan gabe.
Hain zuzen ere, Patrick Ky EASAko zuzendari nagusiak adierazi du erregai gehiago kontsumitu gabe hegazkinaren ibilbidea egokitzea dela erronketako bat.
Batzuetan, nahikoa izaten da pilotuari 600 metro gorago edo beherago hegan egiteko agintzea, lorratzak sortzeko eremu aproposak saihesteko.
Maastrichteko aire-kontrolerako zentroak Belgika, Herbehereak, Luxenburgo eta Alemaniako ipar-mendebaldea kudeatzen ditu, eta 2021eko urtarriletik urrira hegazkinen desbideraketa esperimentatu zuen, estelak eratzeko eremuen arabera.
Ilona Sitova azterlanaren zuzendariak dioenez, «estela-eremuak saihestu daitezkeela uste dugu». Baina eremu horiek non egongo diren aurreikusteko mapak ezartzea «uste baino zailagoa eta ez erabat fidagarria» izan zen, eta, beraz, «ikerketa gehiago behar dugu».