Ingurumenaren degradazioa eteteak urtean 13 milioi heriotza saihestuko lituzke, OMEren arabera

IPCCk klimari buruz egindako azken txostenaren berri izan ondoren, aurtengo helburua gizakien eta planetaren osasuna mantentzeko behar diren premiazko neurriez ohartaraztea da. OMEren arabera, urtero 13 milioi heriotza baino gehiago gertatzen dira munduan klima-aldaketarekin zerikusia dutenak.

Urtero 13 milioi heriotza baino gehiago izaten dira munduan saihets daitezkeen ingurumen-arrazoiengatik, eta klima-aldaketa da mehatxu nagusia, OME Osasunaren Mundu Erakundearen arabera. Ostegun honetan Osasunaren Munduko Eguna ospatzen da, ‘Gure planeta, gure osasuna’ lelopean.

IPCCk  aldaketa klimatikoari buruz egindako azken txostenaren berri izan eta hiru egun eskasera, aurtengo helburua gizakien eta planetaren osasuna mantentzeko behar diren premiazko neurriei buruz ohartaraztea da, osasun-pandemiak, kutsadurak eta gaixotasunen gorakadak markatutako une batean.

«Gure erabaki politiko, sozial eta komertzialek klima-krisia eta osasun-krisia bultzatzen ari dira», salatu zuen OMEek, eta gaineratu zuen zuzeneko ondorioen artean planetaren berotzea, muturreko fenomeno meteorologikoak, lurzoruaren degradazioa edo baliabideen eskasia nabarmentzen direla.

Hori guztia, errentaren, aberastasunaren eta boterearen banaketa ez-ekitatibora garamatzan eredu ekonomiko batetik eratorritako desberdintasun handiek areagotuta, Efe agentziak kontsultatutako hainbat adituen arabera.

Pandemiaren ondoren, «denok ikusi ahal izan dugu gizartearen eta planetaren osasunak lotura estua dutela», eta «ezin dela osasungarritasunik egon batean bestea gabe», gogorarazi du Victor Viñuales Ecodeseko zuzendari exekutiboak.

Baina covid-19ak eragindako konfinamenduak naturari eragindako arnasaren ondoren, ingurumen-emisioei eta suntsipenari buruzko datu negatiboak hazi egin dira berriro ere, eta horrela, Brasilgo Amazoniako baso-soiltzeen alertak 2016ko serie historikoa hasi zenetik hilabeterako mailarik altuenera iritsi ziren joan den otsailean.

Egungo suntsipen-zikloekin hausteko modu bakarra «bakoitzaren erantzukizunaren kulturaren bidez» da, non «bakoitzak dagokion ardura bere gain hartzen duen», nabarmendu du Viñualesek, eta klima-ekintzaren eta osasunaren artean onura ugari daudela gaineratu du.

Hori dela eta, jardunaldi honetan galdera hauei erantzuteko gonbita luzatzen da: gai al gara airea, ura eta elikagai osasungarriak guztion eskura egongo diren mundua irudikatzeko? Hiriak bizitzeko egokiak diren eta pertsonek beren osasuna eta planetarena kontrolatzen dituzten lekuak irudikatzeko?

Gizartearen eta planetaren osasuna

Francisco del Pozo Greenpeaceko energia eta erregai fosilen arduraduna bat dator esatean «ezin direla giza osasun arazoak arindu, klima aldaketa edo biodibertsitatearen galera eten gabe». «Arnasa hartu, jan eta edaten dugu», gaineratu du Del Pozok.

Izan ere, OMEk gogorarazi duenez, pertsonen %90ek baino gehiagok aire osasungaitza arnasten dute, erregai fosilak erretzearen ondorioz.

Aditu horrek Eferi adierazi dionez, erregai fosilen erabilera, berotegi-efektuko gasen emisioak edo «gizateriaren urbanizazio neurrigabea» dira planetaren osasun-krisi honen erantzule nagusietako batzuk.

Testuinguru horretan, Osasun Ministerio espainolak, Trantsizio Ekologikorako eta Erronka Demografikorako Ministerioarekin koordinatuta, PESMA- 2022-2026 Osasun eta Ingurumen Plan Estrategikoa jarri du abian, giza osasunaren ikuspegitik, gizarte- eta ingurumen-erronka handi horiei aurre egiteko.

Ekosistemen suntsiketa

Ekologistek irtenbideak naturan oinarrituta egotea gomendatzen dute, eta, hala, Celsa Peiteado WWF Españako elikagaien programaren arduradunak Eferi gogorarazi dio egungo munduko elikadura-sistema, abeltzaintzan eta nekazaritza industrialean oinarritua, gure ekosistemen suntsiketaren «errudun handienetako bat» dela.

Deforestazioa eragiten ari dira eta gaixotasunak transmititzeko arriskua areagotzen ari dira, besteak beste. Inguruneko osasunerako «kalte ikusezinak» eta kea ere aipatu ditu.

Peiteadok, halaber, plagizidek nekazaritza jasangaitzean eragiten dituzten «kalte ikusezinak», biodibertsitateari «larriki» eragiten diotenak eta kantzerigeno eta mutagenizitate arriskua areagotzen dutenak (mutazioak eragiteko gaitasuna).

Asunción Ruiz SEO/Birdlife enpresako zuzendari exekutiboak azaldu duenez, ingurumen-osasun onak garapenerako eta osasun fisiko eta mentalerako ingurune egokia bermatzen du, eta, gainera, ekonomia erresilientea bultzatzen du.

Hori dela eta, eskatu dio Nazio Batuei ingurumen osasuntsua izateko eskubide unibertsal bat egon dadila, gainera, «justizia sozialaren bermea» izango delakoan.