Kolonbian hil zituzten lurraren defendatzaile gehien 2022an
Global Witness erakundearen urteroko txostenaren arabera, Kolonbian hil zituzten lurraren defendatzaile gehien 2022an. Izan ere, mundu osoan eraildako 177 ekintzaileetatik 60 ziren kolonbiarrak.
Ingurumenaren defentsan ari diren ekintzaileen hilketak bikoiztu egin dira urtebetean Kolonbian. Planeta defendatzeko herrialderik arriskutsuena da Global Witness erakundearen urteko txostenaren arabera, 60 ekintzaile hil baitzituzten 2022an. Txostenaren arabera, gutxienez 177 lurraren defendatzaile erail zituzten mundua osoan iaz, horien %88 Latinoamerikan.
Zifra globala aurreko urtekoa (200) baino zertxobait txikiagoa bada ere, «egoera ez da nabarmen hobetu» eta bi egunetik behin hildako ekintzaile baten batez bestekoa mantendu da, erakunde britainiarrak zehaztu duenez.
Mende erdiko gatazka armatu batek zeharkatuta, Kolonbia beti egon da ekintzaile ekologista izateko herrialde arriskutsuenen artean. Indarkeriaren gorakada baten erdian, iaz ia bikoiztu egin ziren hilketak 2021eko datuekin alderatuta, orduan 33 biktima izan baitziren.
«Beste behin ere, herri indigenak, afrikar ondorengoen komunitateak, eskala txikiko nekazaritzan aritzen direnak eta ingurumena defendatzen duten pertsonak gogor kolpatu dituzte» Kolonbian, adierazi du Global Witnessek.
2022ko abuztuan boterera iritsi zenetik, Gustavo Petro presidente ezkertiarrak ekintzaileen aurkako indarkeria geldiarazteko konpromisoa hartu zuen, baina tokiko GKEk salatu dute neurriok ez direla nahikoa izan.
Brasilen 34 defendatzaile erail zituzten iaz, 2021ean baino 8 gehiago. Brasilgo defendatzaileek Jair Bolsonaroren Gobernuari aurre egin behar izan zioten; izan ere, haren politikek esplotazioaren eta suntsiketaren eraginpean jarri dute Amazonia, ingurumen-erakundeak ahuldu dituzte eta indigenen lurren legez kanpoko inbasioak eragin dituzte.
Mexiko, 2021ean hilketa gehien izan zituen herrialdea, nabarmen jaitsi da 2022an, 54 hilketatik 31ra. 16 gutxienez indigenak ziren, eta 4 abokatuak. Hala ere, Mexikoko egoera orokorra kezkagarria da lurraren eta ingurumenaren defendatzaileentzat, eta bestelako erasoek (besteak beste, larderia, mehatxuak, nahitaezko desplazamendua, jazarpena eta kriminalizazioa) beren lana zailtzen dute.
Erdialdeko Amerikako gainerako herrialdeetan, Hondurasko defendatzaileen hilketak arazo larria dira. 2022ko 14 hilketekin, Hondurasek ditu munduko defentsore gehien, per capita, erailak. Xiomara Castrok, Hondurasko lehen presidenteak, defendatzaileak babesteko konpromisoa hartu du. Hala ere, 2023ko lehen joeren arabera, indarkeria orokortuak bere horretan darrai, hilketak eta bestelako erasoak salatu baitituzte herrialde osoan.
Guztira, Global Witnessek 16 hilketa dokumentatu zituen Asian, horietatik 11 Filipinetan. Herrialde hori izan ohi da eskualde honetan hilketa gehien erregistratzen dituena.
«Zaila da oraindik hilketak eragin zituzten arrazoi zehatzak zehaztea», Global Witnessen arabera, baina gehienak nekazaritzako industriarekin, meatzaritzarekin, zuhaitzak moztearekin, uretarako sarbidearekin eta ezkutuko ehizarekin lotuta zeuden.
Adin txikikoak ere hil dituzte arrazoi horiengatik: «Hiru Brasilen, bat Kolonbian eta beste bat Mexikon. Hiru indigenak ziren».
Hil zituzten ekintzaileen %11 emakumezkoak ziren. Lehen begiratuan zifra hori nahiko txikia dela ematen badu ere, egia esan, askoz ere errealitate konplexuagoa ezkutatzen du. Asko dira emakumeek jasaten dituzten genero-indarkeria motak, sexu-erasoetatik hasi eta familien eta komunitateen arbuiatzeraino. Beraz, defendatzaileak bi frontetatik erasoak jasateko arriskuan daude: beren aktibismoagatik erasoen biktima izateaz gain, genero-arrazoiengatiko giza eskubideen urraketei ere egin behar diete aurre.
Ihesean
Ingurumenaren aldeko borrokan kide zituen lau ekintzaileren heriotzaren ondoren, Nadia Umañak eta bizirik geratu ziren beste hirurek Kolonbiako iparraldeko beren lurraldetik ihes egin zuten. 35 urteko soziologoa da Umaña. Paramilitarrek desplazatutako nekazarien lurrak aldarrikatzen dituen erakunde bateko kidea da, Magdalena eta Cesar arteko mugan.
«Lagun bat hil dizutela jakitearen mina ezin da hitzez deskribatu», adierazi du Umañak. Ekintzaileak bere erakundearen aurkako «eraso sistematikoa» salatu du. Izan ere, paramilitarren eta haien abeltzaintzako negozioen aurka egiten dute, baita olio-palma ereiten eta lapurtutako lurretan hidrokarburoak ustiatzen dutenen aurka ere..
Ingurumena defendatzea, natura defendatzea, lurra defendatzea (...) Kolonbian lanbide arriskutsua da», azaldu du. Mehatxuez nekatuta, Umaña eta bere kideak orain Bogotatik ari dira borrokan. «Hildako bat gehiago ez izateko erabakia hartu genuen», azaldu du.
Amazonia
Zortzi herrialdetan banatuta dagoen Amazoniako oihanean ere hil zituzten ekintzaileak. Iaz 39 defendatzaile hil zituzten, horietatik 11 komunitate indigenetakoak, txostenaren arabera. Munduko oihan tropikal handiena, abeltzaintzari bide emateko sortutako mozketak eta suteek irentsia, funtsezkoa da klima-aldaketa arintzeko.
«Urtez urte, bioma hau defendatzen dutenek (...) beren etxeak, bizirauteko baliabideak eta gure planetaren egoera ona babestuz uzten dute bizitza», ohartarazi du Gobal Witnessek.