Ipar Euskal Herriaren gaindi zabaldu da gutxitutako hizkuntzen aldeko aldarrikapena
Gure Hizkuntzak Bizi Daitezen kolektiboak frantziar Konstituzioa aldatzeko premia ikustarazi du Korsika, Bretainia, Catalunya, Alsazia, Okzitania eta Euskal Herrian antolaturiko mobilizazioetan. ‘Euskara orain’ lelopean, besteak beste, azterketak euskaraz egiteko eskubidea aldarrikatu dute.
Gure Hizkuntzak Bizi Daitezen ( Pour que Vivent Nos Langues, frantsesez) kolektiboak hauspoturik, 100 bat mobilizazio antolatu dituzte frantziar Gobernuari mezu irmoa pasatu nahian.
Korsika, Bretainia, Catalunya, Alsazia eta Okzitaniako eragileek haien lurraldetan egin duten bezala, Ipar Euskal Herrian herritarrek euskararen aurkako erasoak salatu dituzte.
Azken urteotan aurrera egin ordez, gibelerat jotzeko arriskua egon badagoela irudikatu dute.
Berdin hezkuntza alorrean murgiltze eredua orokortzeko atzemanen dituzten zailtasunak zein euskal edota bretainiar haurren izenak jatorrizko hizkuntzen grafia erabilita erroldatzeko orduan gurasoek dituzten oztopoak «joera kezkagarri horren» adibidetako batzuk soilik direla nabarmendu du 2019an sortu zen olektiboak mobilizazio egunari begira zabalduriko agirian.
Ipar Euskal Herrian ‘Euskara orain!’ leloa airoski zabaldu dute gaur euskaltzaleek. Orotara hamar bat herritan - Arbonan, Azkainen, Baionan, Beskoitzen, Donibane Garazin, Hazparnen, Hendaian, Itsasun, Maulen eta Ziburun- elkarretaratzeak egin dituzte.
Euskal Konfederazioak emandako datuen arabera, 800tik gora herritar batu dira protesta horietan.
«Biziberritze fase eraginkor batean sartzeko eta hiztunen hizkuntza eskubideak errespetatuak izan
daitezen ezinbestekoa da euskara bezalako lurralde hizkuntzen aldeko lege koadroa eraikitzea, juridikoki babesteko, baina holako lege koadro eraginkorra xutik ezartzeko, frantses Konstituzioaren 2. artikulua aldatzea da lehen baldintza, ezinbestekoa», nabarmendu du agiri batean aipaturiuko elkarteak.
«Euskara ala ezkara»
Azterketak euskaraz egiteko aldarrikapenak indar berezia hartu du, hala nola, Ziburun 13.00ean antolaturiko elkarretaratzean.
'Euskara ala ezkara' lelopean, Liburu eta Diskoaren 5. Azoka ospatzen dute gaur Lapurdiko kostako herrian.
Euskararen arnasgune bilakatu den merkatuak eguerdian hartu duen atsedenaldia baliaturik, hamarnaka lagunek, haur zein heldu, argazki erraldoia egin dute plazan.
'Azterketak euskaraz' eta 'Konstituzioa aldaketa' leloekin afitxak erakutsi dituzte bertan bildutakoek.
Mobilizazio egunaren antolaketak bere gain hartu duen Euskal Konfederazioaren ordezkaria den Sebastien Castetek NAIZi azaldu dioenez, Konstituzioaren erreforma galdetzeko ekimen bi sustatzea deliberatu zuen, joan zen urteko azaroan, Gure Hizkuntzak Bizi Daitezen kolektiboak.
Lehenak hamarnaka ikasle, haien artean Seaskan ari direnak, elkarrarazi zituen, joan zen otsailean Parisen. Asanblea Nazionalera eraman zuten ikasten duten hizkuntzan azterketak egiteko aldarrikapena. Bigarrena ehun bat deia antolatzera eraman du, ekainaren 1 honetan, hizkuntz gutxituak dituzten aipaturiko sei lurraldetan. Bakoitza bere etxetik mezu partekatua lau haizetara zabalduz.
«Azken hilabete eta urte hauetan gure hizkuntzen aurka erasoak biderkatu dira eta abantzu kasu guztietan aldarrikatua izan da frantsesaren lehentasuna» azaldu du Sebastien Castetek. Horrek eraman duela Konstituzioaren aldaketa galdetzeko «kanpaina azkartzera» gaineratu du telefonoaren bestaldetik eginiko adierazpenetan.
Europar Legebiltzarrerako bozak
Europar Hauteskundeak gertu direla, Gure Hizkuntzak Bizi Daitezen kolektiboak hautagaiei ezberdinei galdetegia igorri die hizkuntz eskubideei buruz duten iritzia «ahal den eta era argiagoan azaldu dezaten».
Parisen zein Bruselan gauzak aldatzea ez dela erreza jakin badakitela gaineratu du.
Hala eta guztiz ere, «galtzen den bataila bakarra da ematen ez dena», defendatu du Euskal Konfederazioko kideak, ondoren mahaigainean mezu argigarria uzteko: «Frantziar Konstituzioaren 2. artikulua aldatzen ez deno, ezin dugu aitzinamendu sendorik egin, nahitaez lehen urrats hori behar dugu lortu gure hizkuntzak aitzineratu daitezen».
Gutxitutako hizkuntzen duten «aniztasuna, indarra eta presentzia zabala ikus araztea» da Gure Hizkuntzak Bizi Daitezen kolektiboaren xede nagusia.
Azken bost urtetan kolektiboak mobilizazio ugari sustatu ditu, baita lobby lana iraunkorra plantan eman duela han non erabakiak hartzen diren gutxitutako hizkuntzak mintzatzen diren hiztunek dituzten kexak eta beharrak agerrarazteko.
Auzolanean 2019 urteaz geroztik
Elkarlanari bide emanez, 2019ko azaroaren 30ean Bretainia, Korsika, Alsazia, Okzitania, Catalunya eta Euskal Herritik heldutako lagunek hizkuntza gutxituen aldeko aldarria Pariseraino eraman zuten. Lehen aldiz mobilizazio bateratua burutu zuten frantziar hiriburuan bertatik bertara Hexagonoan dagoen hizkuntz aniztasunaren berri emanez.
Frantziar Hezkuntza Ministerioko egoitza inguruan elkarretaratzea eleanitz burutu zuten.
Geroztik hainbat aldiz karrikara eraman du kolektiboak bere ustez funtsezkoa den aldarrikapena: frantziar Konstituzioaren 2. artikulua aldatzeko premia, hain zuzen.
Bestalde, hezkuntza eremu estrategikoa dela hizkuntzen garapena bermatzeko adierazi zuten lurralde ezberdinetako eragileak biltzen duen kolektiboak 2021ko maiatzaren 29an.
Deialdi horri bide emanez, Maulen, murgiltze ereduari sostengua ekartzeko, mobilizazioa garatu zuen Euskal Konfederazioak.
Bestalde, 2021ko apirilaren 8an Paul Molac diputatua bretoiaren bultzadapean frantziar Asanblea Nazionalak onartu zuen ‘Eskualde hizkuntzen patrimonio babeserako eta promoziorako’ legea historikotzat jo zuen kolektiboak.
Alta, Kontseilu Konstituzionalak legea hustu zuen, arau berriak gutxitutako hizkuntzen erabiltzaileei eskaini ahal zitzaien oinarrizko babesa ukatuz.Geroztik, gauzak ez aurrera ez atzera daude.
Horrendako, Gure Hizkuntza Bizi Daitezen kolektiboa osatzen duten eragileek Konstituzioaren erreformaren aldeko kanpainari ekiteko deliberatu zuten.
Iragan otsailean ikasleek Parisen altxatu zuten ahotsari oihartzun berria emanez, ekainaren 1ean, lurraldez lurralde, haien hizkuntzak bizi daitezen nahikeria osoa dutela agertarazi dute.