Maite Aristegi emakume ezaguna da Euskal Herrian. Baserritarrak ordezkatzeagatik egin zen lehenik ezagun, eta gerora beste ardura batzuetan ikusi dugu. Besteak beste, 2011-2015 legealdian Madrilen diputatu izan zen. 1997an EHNE-UGAV nekazarien sindikatuko idazkari nagusi izendatu. Hona hemen orduan egindako elkarrizketa:
«Gazteak eta emakumeak behar ditugu nekazaritza-ustiategien egungo galera geldiarazteko»
Maite Aristegik ostiralean hartu zuen Euskal Herriko nekazarien sindikatu nagusiaren agintea. Nekazariaren autoestimua piztu nahi du eta landaren etorkizunaren bermatzaileak gazteak eta lurra direla nabarmentzen du; produktibismoaren gorakadak sarraskitutako eta zauritutako etorkizuna. EHNE-UGAVeko idazkari nagusiak kalitatezko nekazaritza defendatzen du eta emakumearentzat rol aktiboagoa eskatzen du.
Grina gaztea eta bizia dakar. Dinamismoz gainezka dago eta prest dago mende berriaren aurrean nekazaritzan gertatuko diren aldaketa nagusiei aurre egiteko.
Nekazariak autoestimua galdu al du?
Bai, baina hori ez da oraingoa. Gure herrien industrializazioarekin gertatu zen. Nekazariek ikusi zuten industriako langileek ordutegi finkoak zituztela, eta hor hasi zen landa-ingurunea desitxuratzen.
Baina landa eremuak hobekuntzak ere izan ditu.
Egia da. Lan astunak alde batera utzi ditugu, baina naturarekiko eta izaki bizidunekiko mendekotasuna lotura handia da.
Gizarteak balioa ematen al dio landa eremuari?
Jende garrantzitsua gara gizartearentzat. Batzuetan, gizarteak garrantzi hori onartu egiten du, baina horri balio ekonomikoa emateko garaian sortzen dira desberdintasunak. Nork ordaintzen ditu hamar pezeta gehiago hemengo letxuga bategatik?
Hori al da erronka?
Bai, erronketako bat. Kalitatezko produktuak ordaindu egin behar dira. Kontsumitzaileak hori barneratzea da zailena, gure produktuen kalitatea aitortzea.
Baita administrazio publikoek ere?
Jakina. Kontsumitzaileek ez dute zertan ordaindu kalitatezko produktu batek dakarren alde hori guztia; aitzitik, Administrazioak alderdi hori kontuan izan behar du nekazaritza-politikak kudeatzeko orduan.
Behi eroen aferak mesede egin al dizue?
Egiten ari garen zentzugabekeriaren adibide garbia da, epe laburrean nondik ez dugun jarraitu behar erakusten diguna.
Administrazioarekiko harremanak normalizatu nahi al dituzu?
Javier Retegi sailburuak jarrera irekiagoa duela ikusten dut. Gehiago baloratzen du gure ordezkaritza, baina talde barruan badago oraindik iraganari eusten dion jende bat.
Bi aldeen arteko etsaitasun-giroa hautsi behar al da?
Horrekin bukatu egin behar da. Pausoak eman behar ditugu, baina elkarrizketatik eta errespetuzko jarreretatik. Gure ordezkaritza errespetatu behar da eta, batez ere, demokrazia ekarri behar da landa eremura.
Retegik borondaterik ba al dauka?
Kanpotik ikusten da gaiaz hitz egiten dela. Asmoa badago, baina oraingoz ez du ezer egiten. Berak ondo ezagutzen du egoera.
Horregatik ez du nekazaritza-hauteskundeetara deitzen?
Jakina. Badaki EHNE-UGAVek duela pisurik handiena, ia esklusiboa, eta badaki porrot egin dutela Administraziotik bultzatu diren erakunde mamu horiek.
Nondik joan behar du nekazaritza-proiektuak?
Zalantzarik gabe, EHNE-UGAVen postulatuetatik pasatzen da. Kontraesanak ditugu, baina desberdintasunak murriztu behar dira eta sektoreari kohesio bat eman behar zaio.
Eta Europan?
Haiek gurera itzultzen ari dira. Ikusi dute irteera bakarra kalitatezko nekazaritza dela. Produktibismoari amaiera iritsi zaio.
EHNE-UGAV eredu intentsibo horren aurka dago.
Ikusi dugu ez duela irteerarik. Nekazaritza produktiboa eta ez produktibista nahi dugu. Gure lurrek ematen diguten etekina atera behar dugu, baina etorkizunera begira lurrak errespetatuz.
Etorkizuna erronkaz beteta dator.
Une oso garrantzitsuan gaude. Sektorea zahartu egin da eta, jende berririk etortzen ez bada, hau pikutara joango da. Eta, bestalde, MABen eta NPBren erreformak ditugu.
Administrazioak rol aktiboagoa izan behar al du?
Bai, horixe. Sektorearekin batu eta harekin batera lan egin behar du. Ezin gara beti geure buruaren mende egon. Gure proiektu orokorra eta eskualdeko beste proiektu batzuk bultzatu behar ditugu, dauden mehatxuei erantzuteko.
Nekazaria Administrazioaren oso mendekoa al da?
Agian bai, baina protagonismoa berreskuratu eta gure etorkizuna lantzen joan behar dugu; eta horretarako, bitartekoak izan behar ditugu.
Zertarako?
Gure nekazaritza-eredua defendatzeko. Produktibismoa bakarrik defendatzen bada, ez dugu aurrera egingo.
Administrazioak dio nekazaritzako errentek gora egin dutela.
Hori asko desitxuratu daiteke. Ez ditugu laguntzak baztertu nahi, beharrezkoak direlako behartzen dizkiguten prezioei eusteko. Hemen oso zauri garrantzitsua dugu, eta gainditu egin behar da.
Kontzientzia falta al da?
Esnatu egin behar dugu. Hori izan zen hirugarren kongresuaren helburua. Nola gauden ebaluatzea eta etorkizunaren aurrean erantzutea, eta hori denok batera lortuko dugu.
Nola berreskura daiteke enplegu-galera handia?
Gazteak eta emakumeak behar ditugu nekazaritza-ustiategien egungo galera geldiarazteko.
Nola dago emakumearen egoera landa eremuan?
Landa, oro har, gaizki badago, emakumearen kasuan, are okerrago. Protagonista izan da, ustiategi askoren motorra, baina isileko eta ezkutuko lana izan dute.
Emakumeen egoera hobetu behar al da?
Baldintza sozialak hobetu behar dira. Askok ez dute berezko eskubiderik Gizarte Segurantzaren erregimenean sartzeko, eta jabetza eskuratzeko trabak ere gainditzen dituzte.
Zer suposatzen du lurrak?
Ustiategien galerari azpiegitura handien eraikuntza gehitu behar zaio. Zeintzuk behar diren eztabaidatu behar dugu, lur on asko galtzen ari delako. Argi utzi behar dugu nekazaritza behar ote dugun.
Beti esan izan da sektore estrategikoa dela.
Bai, baina kontrolatzen dutenek badakite jada ez dagoela mugarik, eta produktuak beste leku batzuetatik iristen dira. Ordea, onartuko al dugu mendekotasun hori herri gisa? Beste batzuek ez dute onartzen.
