Gabonak ate joka direnean, gozotegietako obradoreak jo eta su ari dira jai egun hauetan izango den postre eta turroi eskaera handiari erantzun ahal izateko.   

Gabonetako kontsumoari dagokionean, Andoaingo Joxe Arruti gozogilea aldaketa nabarmenak ikusten ari da azken urteotan. Alde batetik, mazapanaren gainbehera nabarmendu du. «Hemen urte askotan mazapana izan da jaun eta jabe, turroiekin batera. Baina azken urteetan, mazapanaren eskaera nabarmen ari da jaisten, batezere aingira eta animalien formak dituztenak».

Jaitsiera horren arrazoiak galdetzerakoan, gaur egun adineko jendeak bakarrik eskatzen dituela dio, baina beste arrazoi bat ere aipatzen du: «Nik esango nuke gaur egun zailagoa dela zerbait berezia edo pertsonalizatua egitea, eskurago dagoelako edozein tokitan. Horrela, etxeko mazapana eta kanpokoa bereiztea zailagoa da», dio.

Horren aurrean, txokolateak askoz aukera gehiago ematen duela eta hori turroien salmentan nabaritzen dela nabarmendu du Arrutik. «Mazapana ez bezala, txokolateak aukera gehiago ematen du gauza desberdinak egiteko, konbinazioak egiteko…», dio asteasuarrak. Aukera horien artean, txokolatea laranjarekin, almendrekin edo urrekin nahastuta izango lirateke aipagarrienak, baina baita txokolate beltza eta txuria nahasita ere.

Gainera, txokolate guztiak ez direla berdinak azaldu du. Horrela, kakao portzentaje handia duten txokolate tradizionalez gain, kakao bereziekin egindako jatorrizko txokolateak ere badaude, Madagaskar edo Tanzaniakoak esaterako. «Horrek guztiak gure lana pertsonalizatzeko aukera gehiagoo ematen dizgu», esan du gozogileak.

Txokolatezkoez gain, beste hainbat turroi mota ere prestatzen dituzte Andoaingo gozotegian: mazapana kafearekin, almendra yemarekin, Bayleis bezalako likorrekin… Likorren mundua ere gozogintzan indarrez sartu dela azaldu du Arrutik. «Tabernetan edariak bere izenarekin eskatzen diren bezalaxe, hemen ere marka honetako edo besteko likorrarekin egindakoak nahi izaten dituzte. Orain ez da nahikoa whisky-arekin egindako turroia daukazula esatea, whisky motaren izena azaldu behar duzu».

Horrekin batera, Gabonetan polboroi eta mazapan txikien eskaera handia ere badagoela azaldu du. «Postre bezala ez, baina kafearekin hartzeko urtean zehar pastak saltzen diren bezala, Gabonetan polboroi eta mazapan txiki asko saltzen dugu».

Errege-opila eta panetonea
Azken urteetan Gabonetan aipagarriak diren beste bi fenomeno erregetako opila eta panetonearenak dira.

Errege-opilak edo erroskoak duen estimazio handiaren arrazoiak galdetzerakoan, Andoaingo gozogileak «ilusioa» hitza aipatu du. «Erregetako opila urtean behin kontsumitzen da, jai horren bueltan familietan sortzen den ilusioarekin batera, eta erroskoak oroitzapen hori berpizten laguntzen du».

Jan-erraza izateaz gain, oso zapore klasikoa duela eta horregatik «oso barneratuta» dugula dio Joxe Arrutik. «Hain zapore klasikoa duenez, beti burura ekartzen digu aurreko urteko, gazte denborako edo umeak txikiak zireneko errege egunaren oroitzapena».

Erregetako opilaren inguruan beste aldaketa pare bat ere somatu ditu Arrutik: «Alde batetik, orain ez da Errege egunean bakarrik jaten, baizik eta askoz lehenago hasten da jendea eskatzen, baita Eguberriak baino lehenagotik ere. Eta bestetik, familia bazkarietan ez da errosko bat bakarrik jaten. Bakoitzak berak erositakoa eramaten du, eta degustazio bat egiten dute».

Erregetako opila hutsik edo beteta behar duen galdetzerakoan, tradizioa hutsik egitearena dela onartzen du, baina gozogileek «kremaz edo nataz betetzeko joera daukagu; ez zaigu hain arrotza egiten erregetako opilak betetzea».

Panetonea eta pandoroa, bestalde, azken urteotan indarrez sartu diren bi gozo dira. Bien jatorria Italia bada ere, ez dira berdinak: «Panetoneak frutak eta txokokolatea dituen bezala, pandoroak ez darama ezer, bizkotxo trinko bat da».

Gozo hauek, ordea, zailtasun handi bat dute: «Iraupen luzeko ogiak direnez, eskulan asko behar izaten dute, gainean egon beharra dago, eta ordu asko behar dira. Horregatik jende askok ez du egiten». Hala eta guztiz ere, Andoaingo Arrutin egiten jarraitzeko asmoa dute momentuz.

Kalitatea eta gertutasuna
Gabonetako gozoak aipatzerakoan, askotan sortzen den gaia da ekoizpen artisaua eta industrialaren arteko lehia. Joxe Arrutik gozogile artisauen lana defenditu nahi du, saltoki handietan eskaintzen diren produktu industrialen aurrean. Izan ere, «saltoki handietan denetik aurkitu dezakezu urte guztian, baina egin berria den gozo bat nahi baduzu, bertako eta kalitatezko lehengaiekin egina, han ez duzu aurkituko». Horrekin batera, gozogile tradizionalek eskaintzen duten gertutasuna aipatu nahi izan du.

Prezioa da artisau gozogileek borrokatu behar duten beste arazo nagusietako bat. «Jendeak onartzen du eskuz egindako produktuek kalitate handiagoa dutela, baina oso garestiak direla esaten du», dio Arrutik. Horren aurrean, eta eskuz egindako lanak ordu gehiago eskatzen dituela gogoratu badu ere, beti ez dela garestiago izaten nabarmendu du. «Saltoki handietan erosten duen jendeak, askotan prezioa begiratu gabe erosten du, merkeagoa izango dela pentsatzen duelako, baina tableta baten pisuak alderatzen hasiko bagina, agian ezusteko bat hartuko genuke», amaitu du.