Belarrigoxo eta Ahobixi

Euskaldunok joera arriskutsuak ditugu namingarekin edo gauzei izenak jartzearekin. Une batean ingelesezko izen ergelak jartzen egon gaitezke, akronimoetan euskal grafian ohikoak ez diren letrak eta diseinuak hobetsiz (Bilbao Exhibition Center; BEC, adibidez), eta hurrengoan euskarazko izen jatorrak jartzen ibil gaitezke deklinabideak sor ditzakeen arazoak ahaztuta. Kontuan hartu gabe Herrira izenak, adibidez, Herrirakoak, Herrirakoekin eta antzekoak esatera behartuko gaituela. Hala, bada, Euskaraldian oinarrizkoak diren belarriprest eta ahobizi izenak entzundakoan aitortzen dut edo, jarrai dezagun pudorea sortzen didaten euskal kontzeptuekin, daitort, lotsa pixka bat eman zidatela. Hala ere, ondo pentsatuta daude eta esango nuke gurean guztiz jatorrak diren “belarrimotz”, “ahobero” eta antzeko hitzetan oinarrituta daudela. Hori dela eta, gaur Euskaraldiaren erdigunean dauden izen horiei omenaldi gisa, txerri belarriarekin eta txahal muturrarekin bi euskal errezeta klasiko proposatzen dizkizuet.

Belarrigoxo:

• Bi txerri belarri
• Lau txerri hanka
• 8 berakatz ale
• 2 arrautza
• Tipula bat
• Eskukada bat almendra
• Ura
• Olioa
• Baso bat esne
• Irina
• Kanela (hautsa)
• 5 piperbeltz beltz ale
• Perrexil adaxka bat
• 4 ereinotz hosto
• Gatza

Tafallako Henedina Martinenaren errezeta da hau, aurreko batean aipatutako “La cocina popular navarra” liburuan jasoa. Iruñerrian, Cuencan, “patabelarris” deitzen zieten errezeta honetako osagaiei. Lizarran inauterietan jaten omen zen plater preziatua da honako hau eta lizarratarrek ohi duten joskeraz «Todos los jueves no hay orejas» zioten.
Presio eltze batean sartu belarriak, txerri hankak, tipula, sei berakatz ale (azalarekin), perrexila, ereinotza eta piperbeltz ale batzuk eta egosi 40 minutuz lurruna ateratzen hasten den unetik. Behin egosita, kendu hankei hezurrak, arrautza-irinetan pasatu eta frijitu. Xehatu tipula bat eta oliotan egin, su eztitan. Bestalde, eskukada bat almendra hartu eta txigortu zartagin batean; bi berakatz ale frijitu, eta xehatu bi osagaiak, almendrak eta berakatzak, pasta moduko bat lortu arte, alegia, katalanek “picada” deitzen duten hori izan arte. Batu kazolara belarriak eta txerri hankak, esnea kanela hautsarekin eta picada eta egosi 15 minutuz. Nahi izanez gero, orekatu saltsa azukre pixka batekin.

Ahobixi:

• Txahal mutur erdi bat
• Kilo bat tripaki
• 10 berakatz ale
• 2 piper txorizero
• 100 g urdaiazpiko ondu
• 100 g txorizo (pikantea)
• 4 koilarakada tomate
• Ura
• Olioa
• 4 koilarakada ozpin
• Piperrauts gozoa
• Pipermin zati bat
• 4 ereinotz hosto
• Gatza

Euskal errezeta klasiko bat da hau, saltsagatik bizkaitar erara deritzoguna. David de Jorge sukaldariaren errezeta hartu dut, beste batzuk baino sinpleagoa iruditu zaidalako. Hasteko, sartu ur hotzetan txahal muturrak eta tripakiak, jarri sutan eta, irakindakoan, egosi 3 minutuz. Bota ur hori eta errepikatu prozesua. Gero, jarri presio eltze batean ur garbiarekin txahal muturrak eta tripakiak, bost berakatz ale (azalarekin), lau koilarakada ozpin, koilarakada bat piperrauts, 4 ereinotz hosto eta gatza. Presio eltzeari lurruna ateratzen zaionetik utzi egosten 45 minutuz. Gorde ura eta jarri ur horretan beratzen piper txorizeroak. Zatitu haragia mokaduetan jateko moduan.
Bost berakatz ale txikitu eta kazola batean oliotan gorritu. Txorizoa eta urdaiazpikoa laukitxoetan zatitu eta berakatza duen oliotan pittin bat frijitu. Bota kazola horretara txikitutako piper txorizeroak, piperrauts koilarakada bat, pipermina (zuk nahi beste) eta tomatea. Bota txahal muturrak, tripakiak eta gordetako ur pixka bat eta ordu laurdenean egingo zaizu.