Hizkuntza eta mozala

Esklabo bihurtutako pertsonei metalezko muturreko beldurgarri bat jartzen zietela irakurri dut. Argazkian, gizonezko beltz bat ageri da metalezko mozal gogor batekin, giltzarrapoz itxitako maskara bat. Bi begi larri metalaren gainetik. Ahoa josteko erreminta krudela. Pertsonak animalia bihurtzeko estrategia ankerra.

Mozalak helburu hirukoitza omen zeukan. Lehena, esklabo bihurtutako pertsonek frutarik ez jatea, horiek biltzen zituzten bitartean; sagarrak, ananak, laranjak, bananak, azukre-kanaberak...

Bigarrena, beren abestiak ez kantatzea, batez ere Afrikako kanta espiritualak eta gerrakoak. Izan ere, nagusiek garbi zeukaten herriko abestien transmisio horretan langile zapalduak matxinatzeko arriskua zegoela. Abesti horiei lotuta komunitate bateko kide senti zitezkeen, pertsona multzo baten parte eta, beraz, pertsona senti zitezkeen, eta beren eskubideen alde borrokan altxatu. Arrisku hori ikusten zuten nagusi zapaltzaileek. Hortaz, badaezpada, aurrekoei jasotako abestiak isilarazi behar.

Hirugarrena, hizkuntzen transmisioa etetea, seme-alabei Afrikako tokiko hizkuntzak irakastea eragotziz. Hartara, esklabo bihurtutakoen seme-alabek nagusien hizkuntza ikasi beharko zuten, beren etxeko hizkuntza bidean utziz. Norbaiti bere herriaren abestiak eta hizkuntza kentzea zapalkuntzarako modu eraginkorra dela aspaldi ulertu zuten, beraz, esklabista haiek. Batzuetan sagar bat sartzen omen zuten esklabizatuen ahoan, mozalaren azpitik, eta metalezko maskararen giltzarrapoa ixten zuten. Hartara, erabat ziurtatzen zuten ezingo zutela ez hitz egin ez abestu.

Ahoa giltzarrapoz itxita eta belarriak zabal-zabalik, esklabistaren aginduak, abestiak, hizkuntza, ideiak, balioak, mundu ikuskera garbi eta ondo entzuteko.

Batzuetan egungo jendarteak, 2024 honetakoak, ezin ditu aspaldiko ajeak disimulatu, nondik datorren ezkutatu. Adineko aitona-amonak zaintzen dituzten emakume migratzaile prekarizatuei entzuna diet etxeko nagusiek -zaintzen dituztenen seme-alabek- zer jaten duten zorrotz kontrolatzen dietela.

Eta herriaren abestiak eta hizkuntza zapaltzearena, eguneroko ogia dugu gurean. Txikiak dira gure abestiak eta gure hizkuntzak ahots suabea dauka; buila egiten duenean ere ez da entzuten hizkuntza handien gainetik. Baina, hala ere, zapaltzaileak zapaldu egiten du ahots hari mehe xume hori, badaezpada, ez dadin gehiegi harrotu eta matxinatu.

Zapaltzailea aspaldi konturatu zen hizkuntza propioaren arriskuaz. Zapaldua, askotan, ez da enteratu ere egiten.