Klimak eragindako itsasoko uraren berotzearen ondorioz, Atlantikoko eta Australeko ozeanoetan zirkulazio sakonaren ereduak moteltzen ari dira. Irvineko (UCI) Kaliforniako Unibertsitateko Lurreko Sistemako zientzialarien arabera, prozesu honek aurrera jarraitzen badu, ozeanoaren gaitasuna atmosferatik karbono dioxidoa kentzeko oso mugatuta egongo da, eta honek berotze globala are larriagoa egingo du.

‘Nature Climate Change’ aldizkarian argitaratu berri den ikerketa batean, ikertzaile horiek hiru dozena klima-ereduren proiekzioak aztertu dituzte, eta Atlantikoko Oszilazioaren Hegoaldeko Zirkulazioa eta Hegoaldeko Oszilazioaren Hegoaldeko Zirkulazioa (SMOC) %42ra arte motelduko direla ikusi dute. Simulazioek iradokitzen dute, kasurik okerrenean, SMOCa erabat desager daitekeela 2300. urtean.

J. Keith Moorek, azterlanaren egileetako bat eta ZIUko Lurreko Sistemaren Zientzietako katedraduna denak, honako hau dio: «Lurreko sistemako 36 modeloren proiekzioen analisiak erakusten du kontrolik gabeko berotze global batek ozeanoetako zirkulazio sakona etetea eragin lezakeela». «Horrek izotz-geruzak lurrean erabat urtzearen antzeko hondamendi klimatikoa ekarriko luke», ohartarazi du.

Atlantikoan, ur beroa lurrazalean iparralderantz isurtzen den heinean, hoztu eta lurrundu egiten da, eta gaziago eta trinkoago bihurtzen da. Ur astunago hori sakonera ozeanikoan hondoratzen da, eta hegoalderantz jotzen du, eta han gora egiten du azkenean, sakonetik itsas ekosistemen elikadura-oinarria osatzen duten mantenugaiak garraiatuz.

CO2 prozesatzeko fabrika

Gainera, planeta osoan zehar hedatzen den zirkulazio ozeanikoak fabrika indartsua sortzen du atmosferako karbono dioxidoa prozesatzeko. Itsasoko uraren eta airearen oinarrizko interakzio fisiko eta kimikoak –Moorek eta lankideek «disolbagarritasun-ponpa» deitzen diotena– CO2 arrastatzen du ozeanora. Zirkulazio ozeanikoak karbonoaren zati bat zerura itzultzen badu ere, kantitate garbia ozeanoaren sakonean bahituta geratzen da.

Halaber, «ponpa biologiko» bat sortzen da fitoplanktonak fotosintesian eta karbonato-maskorrak sortzeko CO2a erabiltzen duenean. Planktona eta animaliarik handienak hiltzen direnean, hondoratu egiten dira, poliki-poliki deskonposatuz eta karbonoa eta mantenugaiak sakonean askatuz. Zati bat azalera itzultzen da zirkulazioarekin eta azaleratzearekin, baina beste bat olatuen azpian gordetzen da.

«Zirkulazioa etenez gero, atmosferako karbono dioxidoa gutxiago xurgatuko litzateke ozeanoan, eta horrek baldintza klimatiko beroak areagotu eta luzatu egingo lituzke», azaldu du Moorek. «Denborarekin, itsas ekosistemei eusten dieten mantenugaiak gero eta gehiago geratuko lirateke harrapatuta ozeanoaren sakoneran, eta horrek ozeano globalaren produktibitate biologikoa jaistea ekarriko luke».

Gizakiak disolbagarritasun-ponparen eta ponpa biologikoaren mende daude, airera isurtzen den CO2aren zati bat erregai fosilak erretzearen, lurzorua erabiltzeko praktiken eta beste jarduera batzuen bidez ezabatzen laguntzeko, Mooreren arabera. «Gure analisiak erakusten du, halaber, orain berotegi-efektuko gasen emisioak murrizteak etorkizunean saihets dezakeela zirkulazio sakonaren erabateko itxiera», dio.