‘Basques in Australia’ erakusketa ibiltaria izango da ikusgai Zarautzeko Photomuseumean apirilaren 29tik maiatzaren 26ra bitarte. Izenburuak berak aurreratzen duenez, Australiako Diasporaren berri ematen du.

Photomuseum-en webguneak Esther Cortak zehazten duenez, «rakusketak hainbat esparru edo gai jorratzen ditu. Azken finean, irudi bakoitzak Australiara emigratu zuten gizon eta emakumeen historia amankomuna eta, aldi berean, pribatua adierazten du. Bizitza baten zatiak». Ibilaldi bizia eta hunkigarria dozenaka argazkiren bidez.

«Hilabete baino gehiago irauten zuten bidaietan joaten ziren itsasontziz», gogoratzen dute antolatzaileek. «Gehienak Italiatik abiatzen ziren Melbournera, Brisbanera... eta handik North Queenslandera zuzentzen ziren; batez ere, Ingham eta Ayr-era. 50eko hamarkadan zenbait “operazio” egin ziren, hala nola “Kanguro Operazioa”, “Eukaliptus operazioa”, “Emu operazioa”, “Karry operazioa” eta “Torres operazioa”». Horrela izendatu ziren 1958 eta 1960 bitartean Euskal Herritik Australiara egindako bost irteera-operazio handienak.

Eskulana

Australiak eskulana bilatzen zuen. Lehenengo bi operazioetan 160 gizon inguru joan ziren bidaia bakoitzean; hirugarrenean, Monte Udala ontziak laurehun pertsona baino gehiago eraman zituen, horien artean 55 bikote, 77 haur eta 214 mutil gazte. Gehienak bizkaitarrak ziren, gainerakoak nafarrak, gipuzkoarrak, Santanderrekoak eta Burgosekoak.

Emakumeek ere emigratu zuten, horietariko asko Marta plana deiturikoan joan ziren. Emaztegaien hegazkinak eramandakoak etxeko langileak, ezkongabeak eta katolikoak ziren batik bat. Marta plana Australia eta Espainiako gobernuen arteko migrazio-akordioa zen, Eliza Katolikoak babestukoa. Marta gazteek Australiak eskainitako bizitza hobearekin amets egiten zuten.

Eta jarraitzen dute: «Euskaldunak Australian hainbat lanetan aritu ziren, esaterako kanabera mozten matxeteaz. Benetan lan gogorra zen berau; eguzkiaren bero kiskalgarripean, eltxoak, azukrearen melaza gorputzean eta izerditan blai. Kanabera tonak mozten zituzten bagoietan kargatzeko, eta horretarako, gainera, errailak jarri behar izaten zituzten aurrera egin ahala». Dena eskuz.

Kanabera mozketa ekainetik abendura bitartean izaten zen. Hurrengo denboraldia hasi arte tabako hostoa biltzera joaten ziren, beste batzuk frutak biltzera edota eraikuntzan lan egitera.

Aisialdia familian edo lagunartean ematen zuten, hoteletan elkartu eta garagardoa edanez, berriketan edo lagunekin dantzan. Euskal hizkuntza eta kultura bizirik mantendu dituzte, eta euskal dantza eta kirol taldeak eta elkarteak sortu zituzten.