Pirinioak globoan

Jules Vernek hegaldi bakarra egin omen zuen globo aerostatikoan bizitza osoan. Hogeita lau minutu iraun zuen bidaia hark, eta nahikoa izan zuen harekin lehen abentura-eleberria idazteko, 1863an, “Cinq semaines en ballon” izenekoa. Gure abenturak, aldiz, hiru ordu iraungo du. Finean, Pirinioak deskubritzeko beste modu bat da.

Igandeko 09:45ak dira eta 4.000 metrotik gorako altueran gaude. Atzo elurra egin zuen eta gaur urdinak dena bete du. Aldeko haizeekin, iragarpen meteorologikoa egokia da. Gure azpian, alfonbra zuri zimur bat. Eta eskularruak erantzi ditugu. Inbertsio termikoa da. Agian, sugar ugariak lagungarriak dira. Izan ere, nabaria da beroa, suzko mihiek miraria ahalbidetzen dutenean, 210.000 oin kubiko aire berotuta, hemen goian nagusi den isiltasuna hausten duen orroaren ondoren. Miquelek bi egun lehenago deitu zidan: «Nola daukazu igandea? Eguraldi iragarpena oso ona da». Galdutako aukera gutxi batzuen ondoren, ez zegoen beste aukerarik. «Non geratuko gara?».

[7:00etan] Vielhan gaude, Kataluniako Pirinioetan. Bederatzi gara. Miquelen azalpenak entzun ondoren, azken zurrutada bat kafeei, nerbioak edo hotza baretzeko.

[7:45] -5ºC-an gaude eta eskuak izoztu egiten dira eskularruak kentzen baditugu. Hasi da Pep eta Miquelentzat ia errituala dena. Saskia etzanda dagoela, ainguraleku eta kable guztiak lotu behar dira; hegaldia hasitakoan hura belatik zintzilikatuko dutenak, alegia. Haizagailu baten eta erregailuek isurtzen duten suaren beroaren laguntzaz, bolumena hartu du Gausacetik hurbil dagoen eremu batean luzatutako oihal handiak. Maitek eta Aurelik oihalaren ahoari eutsi diote airea sar dadin, eta Pep eta Miquelek kableak eta zintak ondo jarri dituzte barrualdean. Marina, Lluis, Joan eta Mariak tripulazioa osatzen dute, eta haien esanei jarraitu diete. Lluisek, bien bitartean, argazkiak egin dizkio, iragarritako eguzkiaren lehen printzekin, zuritik laranjara egin duen Montcorbison (2.173 metro) mendiaren atzean egunari agur esan dion ilargiari.

Berrogeita hamar metrora

[8:47] Denok igo gara saskira, Pep izan ezik. Belaren barrualdearen eta kanpoaldearen arteko aldea 80ºC-ra iritsi da (horixe behar du globo batek hegan egiteko). Kamera geldoan bezala, errore-marjinarik ez dagoela dirudi. Baina bi putz eginda, lurretik 50 metrora gaude. Vielha, urdinez, txikiago ageri da, haran itzaltsu batean, eta eguzkiak «bon dia» esan digu masailetan.

[9:28] Aigüestortes eta San Maurizioko Parke Nazionaleko mendi gailur altuen gainetik, gure azpian Pirinioa mugitzen ari dela dirudi. Grabitate eta mugimendurik ezaren sentsazioak eragindako gezurra agerian geratu da pinu beltzeko basoak, gailur harritsuak eta haranak pitzatzen dituzten errekastoak nola pasatzen diren ikusita.

Haizearekin batera mugitzen ari gara, haren abiadura berean. Urtebetetze-festa batean haur baten eskutik ihes egindako globo baten moduan, pastelaren kandelei putz egin ondoren hegan egiteko desioa beteta. Eta, oraindik ere, lurra hor behean ez dela mugitzen ari ziur ez gauden arren, GPS batek baieztatu digu. Ez, duela urte batzuk «laino handiko egun batean Pirinioaurretik abiatu ginen orduko hartan» bezala, esan du Miquelek. «Lainoa gainditu ondoren, behe-laino itsaso izugarria genuen azpian, gure begiradak hartzen zuen guztia estaltzen zuena, Pirinioa bera izan ezik, iparraldean. Jaisteko orduan, eta erreskate taldea - lurreratzeko puntuan jasotzen gaituena - 30 bat kilometro hegoaldera bidali ondoren, uste baikenuen distantzia hori egina genuela, berriro lainoa zeharkatu eta aireratzeko leku berean ginen! Bera ari zen mugitzen, eta ez gu. Hori orain pentsaezina da; une oro dakigu zehatz-mehatz non gauden».

34 urte hegan

Hori da Miquel Messeguék gogoan dituen anekdota ugarietako bat, 1988. urte urrun hartatik 34 urtez hegan egin ondoren, eta gaztetxo batzuk zirela, Àngel Aguirrerekin batera Globus Kontiki sortu zuenetik. Lleidako Pirinioetan abentura-kirolen -puenting, rafting, barrankismoa - hastapenetan urte batzuk eman ondoren, zerbait desberdina eskaini nahi zutela konturatu ziren. Eta egun batean, etxeko sukaldean elkartuta, hormatik zintzilik zegoen egutegiko globo aerostatikoaren argazkiari erreparatu zioten. «Hasiera ez oso glamurosoa», diote Miquel eta Àngelek txantxetan. Curriculumean zeharkaldi hauek dituzte: Amazonia, Sahara, Kilimanjaro, Aconcagua, Groenlandia, Laponia eta Svalbard -hiru mila metroko altueran eta «eternitate bat iruditu zitzaizkigun» bi minutuko eguzki-eklipse batean; «bizitako esperientzia bikainetako bat»-.

Baina itzul gaitezen Pirinioetara, 4.696 metroko altitudean, gure hegaldian lortuko dugun maximoan, 40 bat kilometro egin ondoren. Hemendik, mapa honen gainean, eskala naturalean, honako hauek kokatu ditugu: Aneto (3.403), Monte Perdido (3.355), Turbón (2.492), mendebaldean; ekialdean, Pla de Beret eta Port de la Bonaigua -Val d'Aran eta Pallars Sobirà lotzen dituena-, Pica d' Estats (3.143), Encantats-eko bi orratzak (2.743 eta 2.748) -parkearen ikur-, Montsent de Pallars (2.883), Pedraforca urruna (2.506); eta hegoaldera, Congost de Montrebei eta, txiki-txiki, Montserrat, Montseny, Serra de Prades… Eta herriak: Arties, Vilac edo Salardú edo Boí eta Taüll, Unescok Gizateriaren Ondare izendatutako erromanikoa gordetzen dutenak.

Altuera honetan hegan egitea ez da kapritxoa. Globoek ez dute bolanterik, eta pilotuak duen kontrol bakarra -altuera honetan oxigenoa eramatera derrigortuta dago- globoaren barrualdea berotuz igotzea eta jaistea da. Gero, horizontalean egiten diren desplazamenduak topatutako haizeei esker lortzen dira. Eta honelako hegaldi batean, goi-mendiko orografia honekin, arriskua haize birakariak izaten dira: haizeak mendi bat gainditzen duenean sortzen diren atzerakada-indarrak. Altuera eta, beraz gailurretatik distantzia, nahikoa hartuko ez balitz, haize horiek amildu ahal izango gintuzkete mendiaren haizebearen hegalaren kontra.

Arkakuso urduriak bezala

[10:15] Gizakiaren aztarnak ezer gutxi dirudi hemendik. Eskiatzeko pistak, auto ilarak parkingetan eta eskiatzaileen puntu beltzak, arkakuso urdurien antzera. Erlauntza gisa eraikitako apartamentuak. Mendiko errepide bihurrikariak. Escalesko urtegia, Noguera Ribagorçana ibaia preso duen presarekin, etekin ekonomikoen arabera ura askatzen. Beste aztarna batzuek beste paisaia bat osatzen dute: larreak eta soroak terrazetan, abereentzako pleta bat edo udan, agian, artzainen bati edo txangozaleei babesa ematen dien txabola bat. Eta natura, tolesgabea dirudiena, jostailuzkoa balitz bezala. Maldak, ibaiak, arrokak, elurretan janari bila dabilen azeriren baten arrastoek markatutako bideak.

Handi eta ñimiño sentitzen da bat aldi berean. Eta pribilegiatua. Eta, hiru ordu hauetan, arazoak desagertu egin direla dirudi. Harik eta, paisaia zuritik urrun, Pallars Jussà eskualdean, Sant Gerváseko labarrek ezkutatu eta babestutako "La Terreta"-ren gainean, altuera galtzen hasi garen arte. Hemen lurrak, negu amaierako tonu marroi eta gris horiekin, milaka urtetan naturak eta gizakiak landutako zahartzaroko larru zimurtua dirudi. Mugako lurraldea da, Kataluniako Printzerria eta administratiboki Aragoikoa den Franja de Ponent banatzen dituen Noguera Ribagorçanaren ibilerak eragindako mugakoa, baina ez bere herrietako jendea: Els Masos de Tamúrcia, Espluga de Serra, Castellet, Sapeira, Espluga Freda, Escarlà, Tercui, Espills, Sobdelrecastell, Cornudella, Sopeira, Berganui.

Lurreratzeko lekua

Jaitsiera lasaia da. Miquelek lurra arakatu du. Lurreratzeko leku egokia bilatu behar du. Linea elektriko batek, N-230 errepideak, etxalde batek bide baten amaieran eta soroek ez dute erraz jartzen. Baina basamortu, oihan, tontor altu eta Ipar Poloaren gainean ibili den norbaiti ez zaizkio hankak dardarka jartzen. Berrogeita hamar metro, berrogeita bost, berrogei, erabaki du lekua, hogeita hamar, hogei, hanka tolestuak, hamabost, hamar, lurreratzeko norabideari bizkarra emanda, bost, gasa, lurra, gasa, lurra. Batzuk jauzi batez jaitsi dira eta saskiari eutsi diote lurretik metro erdira zintzilik dagoen bide asfaltaturantz bideratzeko: han dugu zain Pep atoiarekin. Eta, bela egokitzen den bitartean, zelai baten gainean hustuz, gure barruko zerbait ere husten ari dela dirudi. Berriz ere oinak lurrean, desira, irudimenezko pastel baten kandelei putz egin ondoren, amaitu dela dirudi. [11:51]