Katastrofismoaz

Ordena kaos bihurtzen da. Gizateria beti egon da kaosaren beldur, nahiz eta orain katastrofea hain arrunta eta nonahikoa bihurtu den, non agian munduaren ikuspegi berri baten erdigunean jarri beharko baikenukeen. Kaosaren ideia joan den mendean zientziatik sortu zen metafora batetik dator eta badirudi gure egungo egoera adierazten eta gorpuzten duela. Lorpen garrantzitsua den kaosaren aurkikuntza akats soil baten ondorio izan zen -oso ondorio sakonak izan dituena-.

Gizon baten eta makina baten akatsen arteko kointzidentziaren ondorioz, 1961ean, Edward Lorenz meteorologo eta matematikari iparramerikarrak klimaren simulazio bat hasi zuen bere konputagailuan. Bere eredua sinplea zen eta klima aldagai gutxi batzuetara mugatzen zen, baina gure planetako atmosfera gaingiroki errepikatzeko gai zen.

Lehen saiakeran, Lorenzek eskuz sartu zituen tenperatura, hezetasuna, airearen presioa eta haizearen abiadura zehazten zituzten zenbakiak ordenagailuan, eta gero makinak simulazioa egin eta emaitza erregistratu zuen: baina bigarren aldian. Lorenzek aldagaiak inprimatu zituen, eta berriro sartu zituen ordenagailuan, zenbaki berberak zirela pentsatuz, jakin gabe bere makinak zifrak biribildu zituela -laugarren puntu hamartarraren ondoren-, hori baino inprimatzeko gai ez zelako. Bere simulazio berria ikusi zuenean, klima berdinaren zain, ziur baitzegoen aldagai berberak erabili zituela, klima eredu guztiz desberdin batekin topo egin zuen, lehenengoarekin inolako loturarik ez zuena. Bere modeloa hainbat aldiz exekutatu zuen, eta beti emaitza desberdinak lortu zituen, azkenean makinaren errorea detektatu zuen arte, eta benetako errebelazio bat izan zuen: ulertu zuen bere simulazioa guztiz modu iragarrezinean aldatuko zela bere hasierako baldintzak aldatzen baziren, baita infinitesimalki ere.

Muturreko sentiberatasun hori, aldaketa sakonetara daramana eta ezein gizakik bere azken ondorioetaraino profetizatu edo jarraitu ezin izango lituzkeen ezberdintasun xeheetatik ateratzen dena, hain sistema korapilatsuen eboluzioa marrazteko konputagailu baten botere ikaragarria behar baita, kaosaren bihotzean dago. Gure sen onaren aurka doan zerbait da: eguneroko jakituriak erakusten digu aldaketa txikiek eragin txikiak dituztela. Baina Lorenzek aurkitu zuen bere ekuazio sistemarentzat kontrakoa egia zela: akats txiki bat benetan katastrofikoa izan zitekeela.

Aurrekoan Putinek adierazi zuen AEBek mehatxu gisa Ekialde Hurbilera ekarritako itsasontziak Errusiar Armadaren jopuntuan daudela jada. Informazioa besterik ez zela zioen...