Donostiako Basque Center on Cognition, Brain and Language (BCBL) ikerketa-zentroa, Biogipuzkoa Osasun Ikerketa Institutuarekin lankidetzan, haserrea, poza, harridurak edo galderak interpretatzeko eta bereizteko gaitasunaren jatorri kognitiboaren inguruko azterlana buruzen ari da.

Pertsona osasuntsuak eta garuneko kalteak dituzten pazienteak probatuko dituzte, perpausak entzuteko eta, ondoren, hautemandako hitzak hobekien adierazten dituen aurpegia aukeratzeko.

Giada Antonicelli BCBLko ikertzaileak ohar batean adierazi duenez, prosodiaren jatorri kognitiboa ezagutzea da helburua, hau da, pertsonek komunikazio-egoera horietako bakoitzean hitzen intonazioa interpretatzeko eta bereizteko dugun gaitasuna, «giza interakzioetan funtsezko rola betetzen baitu».

Zentzu horretan, nabarmendu due «ulermen prosodiko horren gabeziak, adibidez iktus bat bezalako garun-istripuak izan dituzten pertsonengan ohikoa denak, eragin nabarmena» duela pertsonen bizi-kalitatean.

Ikerketan, Antonicellik azaldu duenez, intonazioaren interpretazioan inplikatutako faseak aztertuko dira, «funtzio horrek hizketaren ulermenean zer eragin izan dezakeen eta prosodiarekin zer garun-eremu duen» ikusteko xedez.

Adituak adierazi duenez, «tradizionalki uste da prosodia emozionala (alaia, haserretua edo tristea) burmuinaren eskuineko hemisferioan prozesatzen dela, eta hizkuntzalaritza (galdera, erregua edo deiadarra), berriz, ezkerrekoan». «Hipotesi hori ez dago egungo ebidentziekin lotuta, prosodiarekin lotutako funtzioen banaketa konplexuagoa adierazten baitute», ziurtatu du.

Bi pertsona talde

BCBLko ikertzaileek prosodiaren interpretazioa aztertuko dute bi parte-hartzaile taldetan: alde batetik, ikerketan laguntzen duen Donostiako Unibertsitate Ospitaleko Neurologia Zerbitzuko garuneko kaltea duten pazienteak; eta, bestetik, 18 urtetik gorako pertsona osasuntsuak.

Bigarren talde horretan, zentroak honako hauek bilatzen ditu bete-betean: trebeak diren boluntarioak, batxilergoko gutxieneko ikasketak dituztenak, depresiorako edo antsietaterako medikaziorik hartzen ez dutenak, inolako arazo neurologikorik ez dutenak eta musika-prestakuntzarik ez dutenak.

Adituek jokabide-proben eta magnetoentzefalografia-proben (MEG) bidez neurtuko dituzte parte-hartzaileen jokabide eta neurona erantzunak. Teknika ez inbaditzaile horrek garunaren jarduera elektrikoaren ondorioz modu naturalean sortzen den eremu magnetikoa detektatzen du.

Saiakuntza horietan, pertsona osasuntsuek zein gaixoek beren memoria eta hizkuntza-gaitasunak frogatuko dituen lan erraz bat egingo dute: perpausak entzutea eta, ondoren, hiru alternatibaren artean, entzun berri diren hitzen intonazioa hobekien adierazten duen aurpegia aukeratzea, dela amorruz, pozez, galderaz, erreguz edo neutralak.

Ikertzaileak azpimarratu duenez, «ikerketaren berritasunik handiena garuneko lesioak dituzten pertsonen prosodia aztertzea da, MEGa ez ezik, tracking kortikala (kortikazko miaketa) izeneko analisi estatistikorako teknika bat ere erabiliz, entzumen-estimuluen eta garun-azaleko jardueraren arteko sinkronizazioa kalkulatzen duena».

Azkenik, Gobernu espainoleko Zientzia eta Berrikuntza Ministerioak finantzatutako BCBLren proiektu horren emaitzek «prosodiako defiziten jatorriari buruzko ezagutza areagotuko dute, eta iktusa izan duten pertsonen errehabilitazio-terapiak orientatzen eta eraginkorragoak egiten lagundu dezakete, adibidez», adierazi du. Ikerketa honetan parte hartu nahi duten pertsonak BCBLrekin jar daitezke harremanetan.