GAUR8
Gaur X urte

Duela hiru urte hil zen John Le Carre idazlea

Gerra Hotzaren garaian girotutako suspentse eta espioitza kontakizunetan espezializatutako idazle britainiarra izan zen. "The Spy Who Came in from the Cold" ("Hotzetik etorri zen espioia") da seguruenik bere eleberri ezagunena.

John Le Carre idazlearen artxiboko irudia.
John Le Carre idazlearen artxiboko irudia. (John MACDOUGALL | AFP)

David John Moore Cornwell, ezagunagoa John Le Carre ezizenez, orain dela hiru urte hil zen Kornuallesen, 2020ko abenduaren 12an. Gerra Hotzaren garaian girotutako suspentse eta espioitza kontakizunetan espezializatutako idazle britainiarra izan zen.

1931ko urriaren 19an Poole hirian jaioa, Bernako eta Oxfordeko unibertsitateetan ikasi zuen eta Etoneko ikastetxean irakasle izan zen 1956tik 1958ra bitartean. 1950eko hamarkadaren hasieran, idazlea zerbitzu sekretu britainiarrekin kolaboratzen hasi zen, MI5eko (barne inteligentzia) kide bihurtu zen arte 1958an, eta bi urte geroago MI6n sartu zen (kanpoko espioitza), Alemaniara bidali zuena.

1964an, Kim Philby agente bikoitzak bere nortasunaren berri eman ondoren, zerbitzuak utzi behar izan zituen, eta, horren ondoren, idazketari bete-betean heltzea erabaki zuen, espioitza garaian hasia baitzen.

Le Carrek liburu-ondare bikaina utzi zuen, eta bertan, fikziotik, gutxik bezala azaldu zuen Gerra Hotzean mundua zeharkatu zuen tentsioa "The Spy Who Came in from the Cold" (1963, "Hotzetik etorri zen espioia") –bere hirugarren liburua, 1963an espioitza-eleberrien idazlerik ospetsuena bihurtu zuena– bezalako lanetan. Generoa gainditzea lortu zuen eta inoiz ezagutu gabeko mailara igo zuen.

"A Small Town in Germany" ("Alemaniako hiri txiki bat", 1968); George Smiley espioi britainiarra eta Karla espioi sobietarraren trilogia 1974-1980 urteetan: "Tinker, Tailor, Soldier, Spy" ("Alproja, jostuna, soldadua, espioia", 1974), "The Honourable Schoolboy" ("Eskola mutil ohoragarria", 1977) eta "Smiley´s People" ("Smileyren jendea", 1980); "The Little Drummer Girl" ("Neskatxa danbor jolea", 1983) edota "A Perfect Spy" ("Hutsik gabeko espioia", 1986) dira bere beste eleberri ezagunenetako batzuk.

«Ingeles literaturaren erraldoi eztabaidaezina izan zen. Gerra Hotzaren aroa definitu zuen, eta botereari egiak beldurrik gabe esan zizkion hurrengo hamarkadetan», adierazi zuen Jonny Geller agenteak, heriotza iragarri zuen komunikatuan.

Gerra Hotzaren amaierak bere gaiak modernizatzera eta gure garaiko nazioarteko errealitate konplexua osatzen duten elementuak sartzera eraman zuen: talde islamiarrak, Sobiet Batasunaren zatiketak eragindako arazoak, Estatu Batuen politika Panaman edota farmazia industriaren manipulazioak, besteak beste.

Bere pertsonaiak, horien artean ezagunena ziurrenik Smiley agentea, konplexuak dira, baina bere eleberrien zati handi bat zinemara eraman da eta guztiak hizkuntza askotara itzuli dira.

John le Carrek ez zuen inolako literatur saririk onartzen, ezta titulurik edo saririk ere, eta askotan baztertu zituen. Hala eta guztiz ere, erakunde batzuek sariak ematea erabaki zuten, hala nola Goethe Institutuak, 2011n Goethe Domina eman baitzion.

2018ko Gabonetan minbizia diagnostikatu zioten eta 2020ko abenduaren 12an hil zen, laurogeita bederatzi urte zituela.