Bizkaiko Batzar Nagusien jabetzakoa den Enkarterrietako Museoak Uhagon familiaren dokumentu bildumaren zati bat erosi du. Hamarkadetan zehar Bilboko itsasadarraren ertzetan industria-negozio ugariren garapenean parte hartu zuen familiak.

Nabarmendu dutenez, kideek postu garrantzitsuak bete zituzten XIX. mendeko Bizkaiko gizartean, eta Manuel de Uhagon senatari izatera iritsi zen. Francisco Rafael de Uhagon Historiako Errege Akademiako zuzendaria izan zen, eta Felipe de Uhagon, Bilboko alkatea. Familia saga honetako kideek ‘Uhagon e Hijos’ elkartea sortu zuten 1814an.

Museoak erositako dokumentazioaren artean, 1831ko koloretako plano bat nabarmentzen da. Bertan ikus daitekeenez, itsasadarrean, XIX. mendean, ihidiak eta ibar nabigagarriak zeuden, barruko portuak zituztenak, eta horietara burdin minerala kargatzen eta deskargatzen zuten kanaletatik sartzen zen.

Dokumentazio grafiko horretan ikus daitekeenez, Galindon (Sestao) eta Causo eta Ugarten (Trapagaran) portu-instalazio txikiak zeuden duela 200 urte. Itsasadarraren eguneroko ur-goraldiak «nabigagarri bihurtzen zituen gaur egun Elguero, Ugarte eta Beurko auzoek osatzen duten triangeluko industria-lurren zati handi bat».

Enkarterrietako Museoak erositako dokumentu-multzoak laster industrializatuko ziren Ezkerraldeko beste lursail batzuen salerosketei buruzko informazioa biltzen du. Gaur egun harridura sortzen duten lur sailak dira, hala nola ‘Belgarrisko zuhaiztia’ edo ‘La Isleta’ Burtzeñan, biak Barakaldon, eta egun fabrikak eta etxebizitzak dituztenak.

XX. mende hasierako Balmasedako La Encartada fabrikaren eta haren sortzaileetako baten familiaren (Marcos Arena Bermejillo) argazkiak ere badaude.

Eskualdeko historia, agirietan

Uhagon familiaren funtsak digitalizatu egingo dira, Bizkaiko herritarrek eskuragarri izan ditzaten museoaren webgunearen bidez. Duela urte batzuk hasi zen funts bibliografiko osoa eskaneatzeko prozesua, eta XVI. mendetik eskualdeko bizimodua nolakoa zen deskribatzen duten dokumentuak ditu.

Gaur egun, 20 dokumentu bilduma inguru ditu museoak, eta horietatik erdiak erabat digitalizatuta daude, dokumentu zaharren 5.000 orrialde baino gehiagorekin.

«Paperezko aipamen horiek eskualdeko historiako aldi desberdinei buruz hitz egiten digute, bai XVI. mendekoei buruz (Gordexolako Aretxabala Artxiboaren zati bati buruz, adibidez), bai XIX. mendeko munduari buruz eta Gerra Karlistei buruz (Balmasedako Llaguno Artxiboaren kasua), bai XIX. mende amaierako eta XX. mende hasierako meategiei buruz (Bideko Artxiboa, Artzentaleskoa)», baita 1936ko gerrari buruz ere (Balmasedako Fabio Murgaren Artxiboa), azaldu dute Bizkaiko Batzar Nagusietatik.

Era berean, «industria aurreko alderdiak jorratzen dira, hala nola burdinolak (Barakaldoko Urkullu burdinolaren kontuen liburua) eta gai politikoak eta Batzar Nagusiak (Enkarterrien eta Bizkaiko Jaurerriaren arteko XVIII. mendeko hitzarmenak)».

Dokumentu-artxiboak «oso elementu bitxiak» biltzen ditu, hala nola XIX. mende hasierako liburu bat, Balmasedako eguneroko datu klimatikoak jasotzen dituena hainbat urtetan, nobleziako kideek egindako poema-liburuak, edo Enkarterrietako alderdi antropologikoak, XVIII. mendeko sinesmen eta tradizioekin.

Enkarterriko museoak berreskuratutako «bitxi dokumentalen» artean, Itsasadarraren plano preindustrialak, instalazioen marrazkiak edo Enkarterriko burgesiaren argazkiak daude.