Juantxo EGAÑA

Xalbador eta Oteiza elkarrekin, Antton Elizegiren argazkian

(ANTTON ELIZEGI. DONOSTIAKO SAN TELMO MUSEOA.)

Duela gutxi hil zen Antton Elizegik (1938-2023) oso txikitatik izan zuen argazkigintzaren munduarekin harremana. Bere amak drogeria bat zuen Lasarten, eta bertan, argazki-materiala saltzen zen eta pelikulak errebelatzen ziren. Tolosan Laborde inprentak zuen eskolan ikasi zuen argazkigintza, eta une horietan konturatu zen egitea gustatzen zitzaion argazki mota zein zen: mendia, baserri zaharrak, zuhaitzen sustraiak, baserriko tresnak, metak... Argazkilaritza etnografikoa eta, batzuetan, oso sinbolikoa, Land Art delakoaren mugan. Elementu horien guztien bitartez, eta zuri-beltzeko argazki oso kontrastatuekin, non tonu grisek ia lekurik ez duten, "Sustraietan" liburua argitaratu zuen 1976an, Euskadiko Kutxaren eskutik. Ia hamar urte geroago, eta arte erromanikoari begira, batez ere Nafarroan, argitaratu ez zen “Harriz Harri” liburua maketatu zuen. 70eko eta 80ko hamarkadetan hainbat artista eta idazleri argazkiak atera zizkien: Jose Luis Zumeta, Xabier Egaña, Joxean Artze, Tapia, Bernardo Atxaga, Jorge Oteiza eta Juan Luis Goenagari, besteak beste. Goenaga argazkigintza munduan sartu zuen, harekin harreman zuzenagoa zuelako, Mabel Telletxea bikotekidea margolariaren lehengusina baitzen. 1980. urtean, Hordago argitaletxeak, Jose Luis Zalbideren bitartez, Arantzazuko Oteizaren apostoluen argazkiekin egin zituen "Documentos Y" liburukietako batzuk ilustratzeko agindu zion. Artikuluak erakusten duen argazkian Xalbador bertsolaria (Fernando Aire Etxart) eta Jorge Oteiza Embil eskultore eta poeta agertzen dira. Anttonekin izandako elkarrizketa batean, gogoratzen du beretzat ezezaguna zen pertsona batek deitu ziola estudiora, Mendizabal izeneko bergarar batek, eta une horretan Donostiako “Zeruko Argia” aldizkariaren erredakzioan zeuden Xalbador eta Oteizari argazkiak ateratzeko aukera aipatu zion. Anttonentzat, bi euskaldun unibertsal elkarrekin erretratatzea zen kontua, aukera paregabea. Oteizak ez zuen eragozpenik jarri bere burua erretratatzen uzteko, baina Antton Elizegiren arabera, Xalbador uzkurrago agertu zen, beharbada bere izaera halakoa zelako, argazkilariaren esanetan.