Ez da txantxetakoa. Ipsos osasun plataformak egindako ikerketa baten arabera, pandemia hasi zenetik 2021eko abendura arte, 5,7 kilo gizendu zituzten hiritarrek batez beste. Estatu espainola da pisua hartu dutela dioten herritar gehien dituen Europako herrialdea (%38), ondoren Italia dago (%35).

Iruñeko Kale Nagusiko Ortega dendak mende bat baino gehiago darama iruindarren janzkera berritzen. Saltzaileek oso argi dute covid-19aren pandemiak faktura pasatu diela bezero askoren sabelei.

«Pandemiaren gaiagatik nabaritzen da batez ere, bi urte eman baititugu Sanferminik gabe, eta denok dakigu arropa zuria horitu egiten dela, eta nabaritu da, halaber, bi urte horietan jende asko igo dela neurritik, eta horregatik ari dela saltzen arropa zuri asko aurten», azaldu dio Eferi Betriz dendako saltzaileak.

Ortega etxean iruindar jantziarekin janztearen prezioa bezeroak janzten duen bikaintasunaren araberakoa da. Oinarrizko kamiseta eta galtzak dituen pack merkeena, zapi eta gerriko gorriaz gain, 22 euroren truke ateratzen da. «Gero, jantzi gehiago nahi dutenentzat, alkandora jantzita, 37 edo 40 eurora igoko ginateke», esan du.

Normalean, gazteek elastiko edo polo zurirako joera handiagoa dute eta «egunean zehar irteten den jendeak alkandora gehiago janzten du».

Barruko arropetan ere joerak

Baina iruindarraren azpian daramatzagun jantzietan ere, barruko arropan, badira joerak, nola ez. Medina dendan, Iruñeko Kale Nagusian ere, 1920az geroztik kulero, bularretako eta galtzontziloz hornitzen dituzte iruindarrak.

Amaya dendako saltzaileak Eferi adierazi dionez, «igartzen da San Ferminei begira arropa zuria gehiago saltzen dela». Saltzaileak haragi kolorea saltzen saiatzen dira, «berak egiten baitu kamiseta zuriekin ez nabaritzeko lana, baina ez da gustukoa eta jendeak hain itsusia ez izateko eskatzen du».

Gorria, hain sanferminzalea izan arren, ez da eskatzen: «Hori urte amaierara begira izaten da», esan du Amayak, eta gizonentzat, «galtzontziloan marrazkiak kentzen saiatzen gara, bestela asko nabaritzen baitzaie» galtza zuriekin.

Ascen lankideak azpimarratu duenez, gazteek «ia beti gauza xume batengatik egiten dute tira, ez dadila nabaritu, ez dadila markatu, baina urteak betetzen ari garenoi eskotea, tirante tximua, puntillatxoren batekin pixka bat erakustea gustatzen zaigu, baina, oro har, zerbait sinplea bilatzen da, kargatua baino gehiago, ez baitute markatzerik eta gardenik nahi».

Ura, xaboia eta lixiba

Eta zer egin, ohi bezala, jai egun baten ondoren etxera ‘ecce homo’ bat bezala iristen bazara, ardoz eta katalogazio zaileko beste likido batzuez zikinduta? Tinteria Baztanen, Iruñeko Agoitz kalean, honako erantzuna dute: «Ura, xaboia eta lixiba. Ematearen poderioz, dena ateratzen da».

«Badago Coca-Cola eta horrelako gauzak jartzen dizkion jendea, baina, lixiba dagoen lekuan, dena ken dezala. Eta xaboia, betiko Chimboa, garbigailuan altu samar dagoen programa, 40 edo 60 gradutara», adierazi du tindategiko saltzaileak.

Bere trikimailua ere badu sanferminetako arropa gordetzeak jaiak amaitzen direnean, zuria izaten jarrai dezan, horixe baita kontua. Garbitu ondoren, «urteko gainerako egunetan jarriko ez denez, lisatu gabe gordetzen da, baporizazioak orban horiak utz ditzakeelako, eta beti argia ematen ez dion lekuren batean, altueran edo kaxan, hurrengo urtean akatsik gabe atera dadin».