Duela aste batzuk, Zarak iragarri zuen Zara Pre-Owned sortu duela, bigarren eskuko arropa erostera, saltzera, dohaintzan ematera eta konpontzera zuzendutako plataforma. Dena den, Zara ez da merkatu-hobi berri honek erakarri duen moda azkarraren sektoreko marka bakarra.

H&M-k ere erabilitako jantziak saltzeko plataforma bat garatu du, Sellpy izenekoa, eta dagoeneko hogei herrialdetan dago martxan. Kontua da moda azkarreko denden eroslea tanteatzeko proba bat den ala, benetan, negozio-lerro bat den, pentsatua, planifikatua eta ezarria, hazteko eta errotzeko asmoz.

Ideia berri guztiek aurretik era bazegoen haztegi batean jaiotzen dira. Baldintza jakin batzuk bete behar dira, ordura arte ezezaguna zen negozio-modu baten sorrera eta garapena bultzatzeko. Moda azkarraren esparruko bigarren eskuko plataformen kasuan, agertoki katalizatzailea osatzen dute, batetik, modaren industria kutsatzaileak eta, bestetik, ekonomia zirkularraren alde gero eta gehiago dagoen publikoak.

«NBEren arabera, modaren industria munduko bigarren kutsatzaileena da. Gaur egun, batez beste, duela hamarkada bat baino % 60 arropa gehiago erosten dugu, eta arropa hori batez beste hamar aldiz bakarrik erabili ondoren botatzen dugu. Beraz, eredua guztiz jasanezina da, eta produktuen bizitza luzatzeko eta ekonomia zirkularra sustatzeko aukerak bilatu behar ditugu», adierazi du Neus Soler Labajos UOCeko Ekonomia eta Enpresa Ikasketetako irakasle kolaboratzaileak. Adituak defendatzen duenez, «bai enpresek bai kontsumitzaileek planeta zaintzeko erantzukizuna dugu».

Abiapuntu egokia

Soler Labajos irakaslearen ustez, enpresa mota hauek lehen urratsak ematen ari dira iraunkortasunaren munduan, bigarren eskukoan, zehazki. «Argi dago, bigarren eskuko arroparen salmenta sustatzeaz gain, enpresa horiek askoz gehiago egin dezaketela planetaren alde. Kontraesana dirudi, alde batetik, bigarren eskuko produktuak saltzea eta, bestetik, arropa bolumen izugarriak ekoizten jarraitzea, eta, gainera, batere egokiak diren baldintzetan, oro har», adierazi du Solerrek. «Hala ere, nonbaitetik hasi beharra dago, eta ekimen honek, enpresa horiek garatzen ari diren beste batzuekin batera, abiapuntu egokia markatzen du. Jakina, ikusi egin beharko da betetzen dituzten, eta, batez ere, ekintza horiekin batera beharrezkoak diren beste neurri batzuk ere hartzen dituzte, hala nola, ekoizpen-bolumena murriztea eta kalitate handiagoko jantziak fabrikatzea; bestela, ‘greenwashing’-ean eroriko lirateke», gehitu du UOCeko irakasleak.

Krisia eta inflazioa bigarren mailako bultzatzaile gisa

Bigarren eskuko arroparen merkaturatzearen jatorria eta hazkundea ez zaizkio soilik ingurumen-kontzientziaren goranzko joerari egotzi behar; badira beste faktore batzuk ere, neurri handi batean haren garapena eta intentsitatea baldintzatzen dutenak. «Zalantzarik gabe, egungo krisi ekonomikoa eta inflazioa dira azken urteotan zabaltzen ari den ekonomia zirkularraren defentsari gehitzen zaizkion arrazoietako bi», adierazi du Jiménez-Zarcok.

Bestalde, Soler Labajosek plataforma horiek agertzea justifikatzen duten bi arrazoi nagusi nabarmendu ditu: batetik, kontsumitzailearen behar sozial bati modu positiboan erantzutea, eta, bestetik, jardueraren gaineko kontrola izatea eta horri esker informazioa lortzea. Izan ere, adituak azaldu duenez, «markak ez badu plataforma propiorik, kontsumitzaileak berdin salduko ditu bere jantziak, Vinted edo Wallapop plataformen bidez; aldiz, markaren plataforman egiten badu, markaren jabetzakoa izango da ekintza horri esker sortzen den informazioa — datu demografikoak, psikografikoak, portaerazkoak, etab. —, eta hortik etekina atera ahal izango du».

Gainera, erabilitako arroparen salerosketan, adituak aukera paregabea ikusten du markak kontsumoa sustatzen jarraitu dezan: «Agian, egoera horretan, kontsumitzaileak are arropa berri gehiago erosiko du, arropa horrekin nekatzen denean erraz birsaldu ahal izango duelako, eta erosteagatik erosteak — beharrik gabe — efektu bera sortzen duelako, arropa berria edo erabilia den alde batera utzita», azaldu du Soler Labajosek.

Badauka Akilesen orpoa ere

Lehen aldiz aplikatzen den edozein estrategia bezala, joera honen sendotzea aldagai ugariren mende dago — batzuk besteak baino aurreikusgarriagoak —, eta aldagai horiek denborak aurrera egin ahala zehaztuko dira, ideia gauzatzea erabaki ona izan ote zen erakutsiz. Moda azkarraren esparruan jada indartsuak diren markek bultzatutako bigarren eskuko arroparen salmentaren kasuan, «negozioa geratzera etorri da, batez ere ekonomia garatuen kasuan», adierazi du Jiménez-Zarcok. Hala ere, Soler Labajos irakaslearen ustez, joera horren biziraupenak funtsezko baldintzatzaile bat du, kontsumitzailearen araberakoa: «Plataformen erabilerak edo bigarren eskuko salmentaren baldintzek kontsumitzailea konpentsatzen ez badute, joera desagertu egingo da».

Ahulgune posible hori da adituak aipatzen duen baldintzatzaile nagusietako bat. Hala ere, berak zehazten ditu proposamen horrek biltzen dituen beste ahulezia batzuk, besteak beste, «entrega-prozesua eta (kasuren batean) produktuaren egoera berrikusteko edo ziurtatzeko prozesua». «Zentzu horretan, Vintedek, adibidez, erabiltzaileen kexa ugari ditu saltzaileak sentitzen duen babesgabetasunagatik. Izan ere, behin salgaia hartzaileari bidalita, saltzailea bere eskuetan dago. Erosleak argudiatu dezake jantzia egoera txarrean dagoela, ez dela bere neurrikoa, ez dela benetakoa, imitaziozkoa baizik, eta abar. Kasu horietan, Vintedek kontua blokeatzen dio saltzaileari, eta galdu egiten ditu bere jantzia eta dirua», azaldu du UOCko irakasleak. «Produktua entregatzea ez da inoiz erosoa: aurrez aurre egiten bada (Wallapopen gertatzen den bezala), unea adostu behar da eta saltzaileak mugitu beharra dauka entrega egiteko; produktua bidaliz gero, paketea prestatzeko eta bidalketa-puntura entregatzeko deserosotasuna norbere gain hartu behar da», gehitu du.

Hain zuzen ere, horixe da marken jabetzakoak diren bigarren eskuko salmenta-plataformen abantaila eta aukera nagusietako bat, oztopo horiek gainditu ahal izango baitituzte. «Denda fisikoei esker duten kapilaritate zabalak aukera emango dio erabiltzaileari paketea eroso eman eta jasotzeko, ordutegirik adostu gabe eta gehien komeni zaion entrega- edo jasotze-puntuan», iradoki du Soler Labajosek. «Ez dut plataformek eskainiko duten zerbitzuaren estalduraren berri, baina oso positiboa litzateke produktuaren egoerari buruzko ziurtagiri bat izatea», adierazi du adituak.

Zerbitzu horrekin batera, produktuaren prezioa izango litzateke kontuan hartu beharreko indargunerik sendoena. Adituaren iritziz, «berez, dendan baino merkeagoa da». «Gainera, erregateatzea ere aurreikusita dago, eta, beharraren edo saltzeko presaren arabera, are merkeago erosteko aukera ematen du», jarraitzen du.

Albo-ondorio posibleak

Arropa-marka handiek beren indarguneak baliarazten badituzte eta sortzen ari diren aukerak aprobetxatzen badakite, eboluzio aurreikusgarriena plataforma berriak Vinted edo Wallapop bezalako beteranoen aurkako mehatxu bihurtzea litzateke. Baina honek baditu bere ñabardurak. Soler Labajosen iritziz, «arroparen salmentari dagokionez, Wallapop atzean geratu zen Zara sartu aurretik ere, Vintedek produktu mota horren salmenta esklusiboa kontzentratzen baitu. Vinted-i dagokionez, ordea, Zarak nola funtzionatzen duen ikusi beharko da». «Gainera, Espainian, batez ere, kontsumitzaileari arreta emateko hainbat puntu fisiko dituen enpresa autoktono batean konfiantza handiagoa emango du, egoitza Lituanian eta arreta-gunerik gabe duen atzerriko aplikazio batek baino. Hala ere, ez da ahaztu behar Zarak haien jantziak bakarrik saltzeko aukera emango duela, eta, beraz, beste marka batzuetako produktuak gainerako plataformetan saldu beharko direla», adierazi du.

Moda gustuko duen eta planeta maite duen belaunaldia

Nolakoa da erosten duen pertsona edo plataforma horien bidez erosteko prest legokeena? Jiménez-Zarco irakaslearen arabera, «moda gustuko duten gazteak dira, batez ere hiritarrak, baina iraunkortasunarekin zerikusia duen guztiarekin oso kontzientziatuta daudenak».

Horrela, bada, profil horretatik abiatuta, «kontsumitzaile horren kontzientzia asetzea litzateke kontua, era batera edo bestera, hura erosteak planeta zaintzen laguntzen duela jakin dezan», ondorioztatu du Soler Labajosek.