Azken urteotan tenperaturak gora egin du etengabe Euskal Herrian, maximo historikoetan kokatu arte. Uda beroak, dirudienez, geratzeko etorri dira, eta hiriek erronka berriei egin behar diete aurre, bizigarriagoak izateko. Hala ere, metropoli asko zementuan oinarritutako hirigintzaren aldeko apustua egiten ari dira, egitura berde berriak sortu eta egungo zuhaiztiak handitu beharrean. Klima-adituek eta mugimendu ekologistek ohartarazi dutenez, egoera horrek ez du laguntzen muturreko tenperaturak arintzen, kontrakoa baizik.

Arriaga plaza, Termibuseko enparantza, itsasadarraren bi ertzak Areatzako zubiaren eta udaletxearenaren artean, San Inazio ibaiertza, Plaza Biribila, Euskalduna Jauregiko zabalgunea, Deustuko kanalaren pasealekua Elorrietaraino... Zementua eta hormigoia berdeguneei gailendu zaizkien hiri horietako bat da Bilbo, «azpiegitura gogorra» nagusi den espazioetan sortzen den «bero-uharte» efektuaren arazo erantsiarekin. Horri gehitu behar zaio Bizkaiko hiriburuko kale batzuetan egin den «arborizidioa», Deustuko Agirre Lehendakaria etorbidean, esaterako, Stop Tala Deusto, Zubi Artean edo Zumarrak Bizirik elkarteek salatu dutenez.

Zuhaitzen onurak hiri-eremuan

Izan ere, zuhaitzek funtsezko zeregina betetzen dute alderdi giltzarriak arautzeko eta hiriak espazio bizigarriago bihurtzeko: karbono dioxidoa xurgatzen dute, oxigenoa kanporatzen dute, itzalguneak eskaintzen dituzte, partikula kutsakor txikiak iragazten dituzte... Horrek guztiak udako tenperaturak 2 eta 8 gradu artean arintzen laguntzen du, zarataren aurkako hesi naturalak sortzeaz gain eta hegaztientzako babesleku izateaz gain, hiriko biodibertsitatea areagotzen laguntzen duena.

Joan den ekainean, Agirre Lehendakariaren etorbidearen berrurbanizazioa zela-eta, Bilboko Udala zumarrak mozten hasi zenean, Marta Olazabal BC3ko ikertzaileak, ekintza klimatikoan eta hiri-egokitzapenean adituak, gako batzuk eman zituen Twitterren, «zuhaitzak hirietan funtsezkoak» zergatik diren azaltzeko. «Ebidentzia zientifikoa izugarria da. Lotsagarria da hiriko zuhaitzak moztea; zuhaitz berriek (landatzen badituzte) hamarkadak beharko dituzte ekosistema-zerbitzu berberak emateko. Osasuna dago jokoan», idatzi zuen ikertzaileak Bilboko Udalari zuzendutako mezu batean.

Los ÁRBOLES son ESENCIALES en las ciudades. LA EVIDENCIA CIENTIFICA ES APLASTANTE. Es 1autentica vergüenza TALAR árboles urbanos, los nuevos (si se plantan) tardaran DÉCADAS en proporcionar los mismos servicios ecosistémicos. La SALUD está en juego. Que haces @bilbao_udala? RT https://t.co/cePypIZ5TZ

— Marta Olazabal (@MartaOlazabal) June 6, 2023

Gainera, Olazabalek hiri-zuhaitzek ematen dituzten «zerbitzu ekosistemiko» horietako batzuk zerrendatzen zituen, hala nola kutsadura atmosferikoa murriztea, atmosferan tenperatura igotzearen erantzule den CO2a «bahitzea», itzala ematea eta tokiko tenperatura erregulatzea, zarata murriztea, hiri-biodibertsitatearen iturri eta etxea izatea eta onura psikologikoak ematea.

Deustu, itzalik gabe

Deustuko auzotarrek ezagutzen dute zuhaitzek auzoarentzat duten garrantzia, eta Agirre Lehendakariaren etorbideko zuhaitzen mozketa masiboaren aurka antolatu dira. Stop Tala Deusto elkarteak hilabeteak daramatza etorbide garrantzitsu honen eraberritzeak ekarritako zuhaitz mozketa salatzen.

Bilboko EH Bilduko taldeak ere salatu zuen uda honetan Deustuko zuhaitz mozketa bezalako jarduerek agerian uzten dutela, Bilbon, landatzen direnak baino zuhaitz gehiago mozten direla». Ildo horretan, gogorarazi zuten hiriko bero-uharteei buruzko azterlan batek adierazten duela «Bilbon 2015ean 13 pertsona hilko zirela bero horren ondorioz, eta hori, asfaltoarekin eta itzalik ezarekin biderkatuta, tenperatura bi gradu eta erditan igotzen dela». Egoera hori ekidin daiteke, koalizio subiranistaren ustez, hiriko landare-estaldura gomendatutako %30era iritsiko balitz, egungo %10ean geratu beharrean.

Bilboko Udaleko Gobernu Taldeak (EAJ-PSE) ziurtatu zuen moztutako zumarrak «egoera txarrean» zeudela eta haien ordez astigarrak jarri nahi dituela, jatorriz Asiakoa. Zehazki, joan den astean, Asier Abaunza Obrak, Hiri Plangintza eta Proiektu Estrategikoak saileko zinegotziak adierazi zuen hainbat zumar zaintzan zeudela 2012tik, «erortzeko arriskuagatik», eta horietako lau ere erori egin direla azken urteetan, «zorionez» inor zauritu gabe. Hala ere, Stop Tala Deusto elkarteak ez du bertsio hori sinesten, eta «guztiak suntsitzeko aitzakia» dela baieztatu du. Nabarmendu dutenez, teknikariek zalantzan jarri dituzte 40 urtetik gorako zuhaitzak kentzea justifikatzen duten udal txostenak.

Agirre Lehendakariaren etorbidearen kasuan, abenduan zeuden 128 zumarren erdiak baino gutxiago geratzen badira ere, azkenean Madariaga etorbidean espaloiak handitzeko lanek ez dute hogei bat zuhaitzen mozketa ekarriko. Lorpen hori ospatu dute Stop Tala Deusto elkarteak eta, oro har, auzo-mugimenduak eta ekologistek.

«Hirietako zuhaitz handiak iragazki bikainak dira hiriko kutsatzaileentzat eta partikula txikientzat, eta elikagaiak ematen dituzte, hala nola frutak, fruitu lehorrak eta hostoak. Zuhaitzetatik hurbil denbora pasatzeak osasun fisikoa eta mentala hobetzen ditu, energia-mailak eta berreskuratze-abiadura handituz, eta, aldi berean, presio arteriala eta estresa murrizten ditu. Eraikinen inguruan modu egokian jarritako zuhaitzek %30 txikitzen dute aire girotuaren beharra, eta %20 eta %50 artean aurrezten dute berokuntza. Gaur zuhaitzak landatzea funtsezkoa da etorkizuneko belaunaldientzat!», irakur daiteke Bilboko Klima Aldaketaren Bulegoaren webgunean.

Hala ere, Klima Aldaketaren Bulegoaren aholkuek ez dute balio izan Bilboko Udalak zuhaitzak landatzearen alde egin dezan moztu beharrean, ezta azpiegitura berdea sortzearen alde ere. Klima-gertakizunak gero eta muturrekoagoak dira, eta hiriek erantzuteko gaitasun txikiagoa dute. Bilbon tenperatura maximoak errekor berrietara iristen dira ia udan, eta erabaki behar izango da zer egin.