Mexikoko Karibearen bihotzean, Maya Trenak, Andres Manuel Lopez Obrador presidentearen Gobernuaren azken lan enblematikoak, «ekozidioa» eragin du oihan hezean, non 10 milioi zuhaitz inguru suntsitu diren, EFE albiste agentziari ingurumen-ekintzaileek ohartarazi ziotenez.

«Denbora guzti honetan borrokan egon gara eta, hala ere, orain arte ez dugu lortu bota zen oihan zati hau salbatzea. Mexikon geratzen zaizkigun oihan osasungarrietako batean 10 milioi zuhaitz ‘hil’ zituztela kalkulatu genuen», azaldu du Roberto Rojo Quintana Rooko Sélvame del Tren erakundeko kideak.

Biologo eta espeleologoak Playa del Carmenen egiten ari diren obren aurrean hitz egin du, gaur egun erdi erorita dauden milaka landaketek suntsitu duten makineriaren erdian, bertako oihanaren ohiko oparotasunaren aurrean irudi tristea eskainiz.

Eta hori, Rojoren arabera, Mexikoko presidentearen lanak eragin duen kalteetako bat baino ez da. Izan ere, 1.500 kilometro baino gehiagoko trenbidea aurreikusten du turisten eta bertako bidaiarien garraiorako herrialdearen hego-ekialdeko bost estatuetan: Campeche, Chiapas, Quintana Roo, Tabasco eta Yucatan.

Herritarrak eremu naturalak babesteko ahaleginean

Hasieratik, Playa del Carmengo (Quintana Roo) biztanleek bazekiten eremu hori, 1.800 kilometro kobazulo baino gehiago eta munduko lurpeko bi ibairik handienak dituena, proiektuaren puntu garrantzitsua izango zela, baina Gobernuak ziurtatu zuen obra errepidearekiko paraleloan egingo zela. Hala ere, handik gutxira, aurreikusitako planak aldatu ziren, eta agintariek trazadura aldatzea erabaki zuten oihanaren erdira bidaltzeko, baso-soiltzearekin batera.

Horren aurrean, ingurumenaren aldeko taldeek ahotsa altxatu zuten, puntu horretan trena igaro ez zedin, eta Maya Trenaren 5. zatiaren eraikuntzak kaltetutako haitzuloak eta zenoteak (sakonera handiko ur-putzuak) babestu zituzten, Cancunetik Playa del Carmenera doan obrako polemikoenetako bat.

«Mobilizatu egin ginen, eta SOS erraldoi bat egin genuen presidenteari eta gobernuari esateko itxaron zezatela, ezin genuela geratzen zen baso gutxia suntsitu», deitoratu du Rojok.

«Oihanari deskantsatzen eta lehengoratzen utzi behar zaio»

Biodibertsitatea Ezagutu eta Erabiltzeko Batzorde Nazionalaren (Conabio) datuen arabera, Mexikoko oihan hezeak, bertako ekosistema adierazgarria denak, lurraldearen % 49 galdu du, eta oraindik kontserbatzen denaren % 66ra iritsi da narriadura azken hamarkadetan.

254.800 kilometro karratuetatik (25,4 milioi hektarea) gaur egun 40.086 kilometro karratu (4 milioi hektarea) baino ez direla geratzen adierazi du Rojok, megaproiektuak zertxobait larriagotu duena.

Zehazki, azpimarratu du eremua planifikatu eta ezagutu ez izanak eragin zuela kobetan eragina izaten hastea, trenaren obrei eusteko 1,2 metroko diametroko 17.000 pilote sartu baitziren 25 metroko sakoneran. «Horrek esan nahi du Quintana Rooren akuiferoa zulo askorekin jostea, eta ez dakigu zer gertatuko den akuifero hori kutsatzen hasten denean», nabarmendu du.

Inaguratzeko presak ekarritako kalteak

Aracely Dominguez Mayabeko talde ekologista bateko presidenteak adierazi duenez, arazo nagusienetako bat obra amaitzeko presa izan da; izan ere, Lopez Obrador presidenteak 2024ko abenduaren 1etik otsailera bitartean inauguratu nahi du, eta horrek ondorio «oso larriak» izan ditzaketen prozedurak martxan jartzea ekarri du.

«Epe labur, ertain eta luzerako ondorioak izango ditu, ebaluatu ez zirenak, arindu ez zirenak eta modu askotara arindu zitezkeenak, ibilbide egokia zein zen zehazteko beharrezko azterketak egin izan balira hobetu ahal zen prozedura; batez ere, nondik egin eta nondik ez», azaldu du.

Dominguezek adierazi du trenaren 5. eremuaren tarteko obrak geratzeko zenbait ekimen egin zirela, uste baitzen ez zegoela oihana mozteko beharrik, «gauzak zuzenbideak esaten duenaren arabera egin izan balira».

Hala ere geldiarazteko saiakera bakar batek ere ez du arrakastarik izan, maiatzean López Obradorrek «estrategikotzat, lehentasunezkotzat, interes publikokotzat eta segurtasun nazionalekotzat» jo baitzituen Tren Mayaren instalazioak.

«Dagoeneko ez dugu ekintza askorik egiteko, aurkeztu beharreko babesa aurkeztu zen eta legeak eremu indigenen borondatearen gainetik pasatzen dira», nabarmendu du Dominguezek.

Maya tren horren lanek eragindako kaltea «konponezina» dela adierazi zuten bi adituek, eta trenaren eraikuntza gelditzeko eskatu zuten. «Hau gelditu egin beharko litzateke, aurreratuta badago ere, berdin dio, legez kanpokoa da. Oihan honi atseden hartzen utzi behar zaio leheneratu dadin», amaitu zuen Rojok.