Sarrionandiaren trilogiaren uretatik edanez ondu ditu bere gogoetak Mikel Asurmendik

Joseba Sarrionandiaren ‘Habanako gaukaria’ trilogiaren bueltan hausnartu eta landutakoak bildu ditu liburu batean Mikel Asurmendi kazetari eta idazleak. ‘Kalaportutik Iurretara. Joseba Sarrionandia irakurriz’ (Pamiela) gogoeta-bide paralelo bat da. Bizitzaz, soziologiaz, politikaz.

Joseba Sarrionandiaren ‘Habanako gaukaria’ trilogia irakurtzea ariketa emankorra izan da Mikel Asurmendirentzat. Kazetari eta idazleari zer pentsatua eta zer idatzia eman baitio aipatu lan hirukoitzak. Hortik jasotakoak gorde, birpentsatu eta gogoetatu ditu, su txikian, Iurretakoak emandakoari saiakera eginez.

Pamiela argitaletxeak ostegun honetan aurkeztu du Donostian ‘Kalaportutik Iurretara. Joseba Sarrionandia irakurriz’. Egileak «plagio» hitza erabili badu ere, Jose Angel Irigaray editoreak berehala zuzendu du, emendakina egin dio adierazpideari. Plagioa, hots, «ezkutuan egiten dena delako», iruzur egin nahian edo, zurea ez den zerbaitetaz apropiatu asmoz.

Eta plazaratu duen lan berria guztiz kontrakoa da. Hasiera hasieratik irakurleak badakielako Sarrionandiaren uretatik edanez idatzi duela obra Asurmendik, bera izan dela abiapuntua aritzeko politikaz, bizitzaz, soziologiaz. Eta tartean daudela Habana, Euskal Herria… Hori dela-eta, Irigaray-k honakoa «bide paraleloa» dela matizatu du.

«Saio ahalegin bat da», azaldu du egileak berak. Gogoratu duenez, ‘Habanako gaukaria’ trilogiaren oso oinarri sendoa da, «Josebaren literaturaren baitan» gertatzen den bezala, «bibliomantzia»: «Alegia, etorkizuna liburuen bitartez iragartzeko artea». Bada bere bibliomantzia «ikaragarria» dela aintzat hartuta, saiakera egiteko garaian bere «mugak» izan dituela aitortu du Asurmendik. «Sarrionandia da saiogilea, historia arakatzailea… Kontua da noraino joan horretan findu behar nuela».

Kubara, erantzunen bila

Kubara joan zen bidaian orain urte batzuk Asurmendi, Sarrionandia pertsonan elkarrizketatu nahian. Ez zen posible izan, baina kazetari gisan egin zuen bidai hartan ezagutu zituen pertsonak, paisaiak, egoerak eta errealitate hainbat. Bi pasarteren ondotik bizitakoak gogoetatu ditu argitaratu berri duen liburuan: ‘Kuba ezagutzeko zazpi bider bidaiatu behar duzu uhartera’ eta ‘La gente ha creído que él lo podía todo’. Azken hau taxilari baten testigantza da, sindikatu bateko partaidea dena, eta berak azaltzen duen bezala ez da disidentea, baizik opositorea.

Aintzin solasa eta gibel solasari trilogia osatzen duten hiru izenburuan bueltan mamitutakoa dago: «Bizitzea ez al da oso arriskutsua?’, ‘Airea ez da debalde’ eta ‘Gauzak direna balira’.

Hiru izenburu horietan iurretarrak jorratzen ditu hainbat bidetan barna literatur ikuspegiak eta pistak ematen ditu, «beti interesgarriak», azaldu du Irigaray-k. «Asurmendik ere bere mailan gauza bera egiten du. Sarrionandiak aipatutako gauza batzuen inguruan egiten du gogoeta bat eta batzuetan beste pista batzuk ematen ditu, beste hainbat ñabardura ulertu ahal izateko hark jatorrian zer eta zergatik esaten zuen, eta zein kontestutan. Uste dut osatzen duela».

Liburu honek ematen dituen gakoak ulertu edo interpretatu ahal izateko ez da zertan Sarrionandiaren trilogia irakurri behar, hala esan du Asurmendik. «Uste dut egin ahal dela, baina ez nuke jakingo [esaten] zein den egokiagoa. Modu autonomoan irakurriz funtzionatzen du, ulertzen da».