Juan Luis Goenaga: «Margotzea behar fisiko bat da niretzat, jakia baino inportanteagoa agian»

Bere estiloa figurazio espresionista gisa definitu izan da, batez ere naturari eta gizakiari emana. Izan ere, Juan Luis Goenagarentzat pintura «ez da zerbait intelektuala, fisikoa baizik». Gaur dedikazio artistikoaren Xabier Saenz de Gorbea Saria jaso du eta NAIZi elkarrizketa eskaini dio.

Dedikazio artistikoaren Xabier Saenz de Gorbea Saria jaso du astearte honetan Juan Luis Goenagak (Donostia, 1950) Bilboko Arte Ederren Museoan. Espresionista estiloko margolari honek natura du bere lanetan gairik garrantzitsuena, eta margotzea «behar fisiko bat bezala» definitzen du, «jakia baino inportanteagoa agian».

20 urte besterik ez zituela sartu zen Goenaga euskal artearen eszenan. Baina bost urterekin hartu zuen lehen aldiz pintzela, eta inguratzen zuen mundua margotzen zuen haurtzaroan eta nerabezaroan. «Olio txikiak nituen eta Donostia inguruko paisaiak margotzen nituen. Txirrindulariak ere marrazten nituen: Tour-a, Giroa... baina, uste dut gehiago interesatzen zitzaizkidala txirrindulariak igarotzen ziren paisaiak txirrindularia bera baino...», dio Goenagak gaur bertan NAIZi eskainitako elkarrizketa batean.

Prestakuntzaz autodidakta izan zen, eta museoak eta galeriak izan zituen eskola gisa, hala nola San Telmo museo donostiarra. Gaztaroan, Europan zehar bidaiatu zuen (Paris, Erroma, Madril...), estilo pertsonala osatuz. Estilo horretan, keinu handiz aplikatutako gai piktorikoaren erabilera adierazgarria eta abstrakzioaren eta figurazioaren konbinazioa sartzen dira. Haren interes tematikoak naturari eta landa-munduari buruzko erreferentziak dira, pintura, argazkigintza eta eskultura-objektuen eraikuntza barne hartzen dituen praktika artistikoan.

Bartzelonan bizi izan zen aldi batez; han, grabatugintza ikasi zuen Liburuaren Arteen Kontserbatorioan, eta San Jorgeko Arte Ederren Eskolan egin zituen ikasketak tarte labur batez. 1970ean Gipuzkoara itzuli zen bere kabuz lan egin eta ikastera eta Alkizan finkatu zen, 70. hamarkadan. Naturaz inguratutako herri hartan bere estilo propioa sendotu zuen. Inguruko paisaiarekin etengabeko kontaktuan, elementu errealen irudikapenak, bere ibilaldietan aurkitzen zituen belar, adar edo sustraiak adibidez, irudi ezohikoak eta indar poetiko eta teluriko handikoak sortzeko aukera eman zion.

Natura, arkeologia, mitologia...

Alkizako baserrian du Goenagak bere gotorleku artistikoa, baina beste toki batzuetan egon da margotzen. Esaterako, uda honetan, Zahara de los Atunesen (Kadiz, Andaluzia). Baina lekuz aldatu arren, bere artelanetan berdina islatzen duela azpimarratu du: «Kadizen margotu nituen arroka gorri-laranja-okreak leku hau bezalakoak dira», dio Bilboko Arte Ederren Museoko egongelari erreferentzia eginez. «Leku ezberdinak bilatzea aitzakia da», argitu du.

Bere inguruan ikusten dituen paisaiez gain, literaturak ere inspiratu du pintatzeko orduan, eta gaztetatik Baroja, Lovecraft, Allan Poe edo Jose Miguel Barandiaranen eragina izan du. Arkeologia, dantza eta mitologia ere izan ditu inspirazio gai gisa, esaterako, ‘Arkeolojiak’ seriean (1991), irudi atabiko eta mitologikoetara eta natura eta magikoa dena berrikusi zituen.

«Niretzat pintura ez da zerbait intelektuala, fisikoa baizik. Margoak ludikoa izan behar du. Ez du zerbait tristea izan behar, bizia izan behar du», nabarmendu du Goenagak.

Dedikazio artistikoaren Xabier Sáenz de Gorbea Saria

Xabier Saenz de Gorbea (Getxo, Bizkaia, 1951 - Bilbo, 2015) historialari, kritikari eta ikertzailearen figura iraunarazteko eta hark artearen munduari egindako ekarpenak betikotzeaz aparte, arte bisualen edozein arlotan (sorkuntza, azterketa eta ikerketa, promozioa, hedapena eta sustapena) izandako dedikazioa aitortza du helburu Juan Luis Goenagak jaso duen saria.

Miguel Zugaza Arte Ederren Bilboko Museoko zuzendariak, Beatriz Herraez Artiumeko (Gasteiz) zuzendariak, Frantxis Lopez de Landatxe Koldo Mitxelena Kulturuneko (Donostia) zuzendari ohiak eta Sonia Rueda artistak osatutako epaimahaiaren irizpenak honela laburbiltzen ditu hautaketaren arrazoiak: «Euskal Herriko eta Espainiako arte garaikidearen testuinguruan oso ibilbide berezia egin duelako. 1970eko hamarkadan hasita, land art deritzonaren barruko praktika artistiko baten bidez, Estatu osoan aurretik ezagutu gabekoa, munduaren irudikapenaren alde egindako apustu erradikala, funtsezkoenetik hasi eta garaikidetasun hertsira arte, laster eta behin betiko finkatu zen pinturan, zeina bost hamarkadatik gorako etengabeko lanean zehar haren obraren adierazpide nagusia izan den».