Eguzki energiak, eolikoak eta ikatzak orekatu dute hidroelektrikoaren eta nuklearren beherakada

Eguzki energiak eta energia eolikoak elektrizitatearen %22 sortu zuten Europar Batasunean 2022an, gasa lehen aldiz gainditzen dituen errekorra eginez. Ikatzaren kontsumoak, ordea, gora egin zuen ere bai, CO2ren isurketa orokorrak %4 handituz.

Energia eolikoaren eta eguzki-energiaren batura Europako Batasunean sortutako energiaren %22ra iritsi zen 2022an, aurreko urteko %19tik jauzi esanguratsua eginez. Errekorra da, eta lehen aldiz, gasekin ekoitzitako argindarrari aurre hartu dio. Izan ere, elektrizitatearen %20a sortu zen Europan gasarekin, Emberrek analisi-zentroaren ‘European Electricity Review’ ikerketaren arabera.

Albiste on honekin batera, ordea, ikatzaren gorakada ere erakusten dute datuak, Emberrek urteko azken lau hilabeteetan kontsumoaren beherakada nabarmendu duen arren. Urteko balantzean, argindarraren %16 sortu zen ikatzarekin, aurreko urtean %14,5ean izan zen bitartean. Gogoratu beharra dago, berotze globala eragiten duten gas gehien isurtzen dituen lehengaia dela ikatza. Horregatik, nahiz eta haize- eta eguzki-energiak errekorrak lortu, elektrizitatearen sektoreko isurketak %4 hazi ziren 2022an.

Berriztagarri eta ez berriztagarrien arteko balantzan, iaz Europan sortutako elektrizitatearen %61,4 jatorri fosilekoa izan zen, eta %38,6 berriztagarria. 2021ean, banaketa %62,7 eta %37,3. Berriztagarriek aurrera egin zuten 2022an, beraz, baina Emberrek azaldu duena baina modu xumeagoan.

David Jones Emberreko datuen analisiaren zuzendariak «Europak krisi energetikoaren okerrena saihestu» izana txalotu du; izan ere, 2022ko shockak ikatz-energiaren hazkunde txikiagoa eta «berriztagarriei laguntzeko uholde handia» baino ez zuen eragin. «Ikatzaren gorakadaren beldurra hilda dago», gaineratu du. Baikortasun hori hurrengo hilabeteetan konfirmatu beharko da, ordea.

Emberren analisiak ezagutzera eman duenez, Europak elektrizitatearen sektoreko krisi hirukoitz bati aurre egin behar izan zion 2022an. Hala, Europa bere gas-hornitzaile nagusiarekin loturak eteteko borrokan ari zela, azken bi hamarkadetako maila hidroelektriko eta nuklear baxuenei aurre egin behar izan zien, eta horrek Europako elektrizitate-eskari osoaren %7ko defizita eragin zuen 2022an. Parke nuklearraren arazoak, uranioa lortzeko zailtasunak eta lehortea izan dira beherakada garrantzitsu honen arrazoiak. Hidroelektrikoa %12tik %10era pasa zen, eta nuklearra, %25etik, %22ra.

Horrela, haize- eta eguzki-energiaren hazkundeak hidraulikoaren eta nuklearraren defizita arintzen lagundu zuen. Eguzki-energiaren sorrera hazi zen gehien, %24 2022an, aurreko errekorraren ia bikoitza, eta gasaren erosketan 10.000 milioi euro aurreztea ahalbidetu zuen. Guztira, Europar Batasuneko hogei estatu kidek markak hautsi zituzten energia fotovoltaikoaren sorreran.

Bestalde, elektrizitate-eskari txikiagoak ere defizit hori arintzen lagundu zuen. Zehazki, EBko elektrizitate-eskaria %7,9 jaitsi zen 2022ko azken hiruhilekoan, aurreko urteko aldi berarekin alderatuta. Emberrek dio klima epela faktore erabakigarria izan zela, baina prezioaren inguruko presioek, seguruenik, eragina izan zutela azpimarratu du, eraginkortasun energetikoaren hobekuntzekin eta krisi garaian energia-eskaera murrizteko elkartasunez jardun zuten herritarrekin batera.

Gasaren sorrera ez da apenas aldatu

Txostenak ondorioztatu duenez, agian harrigarriena da gasaren sorrera apenas aldatu zela (%0,8 bakarrik) 2022an 2021eko datuekin alderatuta, nahiz eta prezio altuen errekorrak izan. Gas fosilak EBko elektrizitatearen %20 sortu zuen; aurreko urtean, berriz, %19. Hala ere, Emberrek iragarri du joera hori «izugarri» aldatuko dela datorren urtean.

Hala, uste du industriaren azken jarraibideek iradoki dutela 2023rako Europako trantsizio eolikoa eta eguzkiarekikoa bizkortu egingo direla energia-krisiari erantzuteko, eta hidraulikoa eta nuklearra suspertu egingo direla Frantzian. Horrela, Emberrek ondorioztatu du ekoizpen fosila %20 amildu daitekeela 2023an, 2020ko errekorraren bikoitza. Era berean, espero du ikatzaren sorkuntza murriztea, eta gasaren sorkuntza gehien eroriko dena izango dela espero dute, gutxienez 2025era arte ikatza baino prezio garestiagoan jarraituko baitu.

Jonesen ustez, energia garbietarako trantsizio europarra «inoiz baino indartsuagoa izango da krisi honetan». «Europako herrialdeek ikatza ezabatzeko konpromisoa hartzeaz gain, orain ere gasa ezabatzeko ahalegina egiten dute. Krisi energetikoak, zalantzarik gabe, elektrizitatearen trantsizioa azkartu du Europan», argudiatu du Jonesek, eta Europa ekonomia garbi eta elektrifikatu baterantz amilduko dela ziurtatu du, 2023an erabat hedatuko dena.

«Aldaketa azkar iristen ari da eta mundu guztiak prest egon behar du», ohartarazi du. Txostenari dagokionez, Itun Berderako Europar Batasuneko lehendakariorde exekutiboak, Frans Timmermansek, energia berriztagarrien eraikuntzaren bidean azelerazio nabarmena ikusten ari dela azpimarratu du. Bereziki, teilatuetako itsas energia eolikoa eta eguzki-energia nabarmendu ditu, horien zenbakiak «ikaragarriak» baitira.

«Argi dago Europako herritarrek energia merke eta garbia izan nahi dutela. Horrek adierazten du gure helburua, 2030ean energia berriztagarriaren %45 lortzea, handinahia dela, baina erabat egingarria», azaldu du.