Mendebaldeko gizarteek gaur egun txakur-haragirik kontsumitzen ez duten arren, Burgosko Atapuerca aztarnategiko biztanleentzat jarduera hori 2.000 urtez mantendu zuten, Neolitoaren eta Brontze Aroaren artean.

Hori da Atapuercako (EIA) ikerketa talde batek egindako ikerketa baten ondorio nagusia. Lan honetan, Burgosko Unibertsitateko, Giza Eboluzioari buruzko Ikerketa Zentro Nazionaleko (CENIEH), Alcala de Henaresko Eskualdeko Arkeologia Museoko (MAR), Madrilgo Unibertsitate Konplutentseko (UCM) eta UCM-ISCIII zentro mistoko zientzialariek hartu dute parte.

‘Archaelogical and Anthropological Sciences’ aldizkarian argitaratua eta Maria Angeles Galindo Pellicena (MAR; UCM-ISCIII) eta Nuria Garcia Garcia (UCM) buru zituela, ikerketak baieztatu du txakur-haragiaren kontsumoa ohikoa izan zela Atapuercako El Portalon de la Cueva delakoaren biztanleen artean.

Aztarnategiko hainbat okupazio mailatan berreskuratutako 130 txakur-hezurren azterketan oinarritzen dituzte egileek ondorioak, bai etxeko testuinguruetan, bai hileta testuinguruetan, eta giza jardueraren hainbat marka zituzten.

Ebidentzia honek erakusten du 2.000 urtetan zehar Portalongo biztanleek txakur-haragia kontsumitu zutela, nahiz eta hondakin kopuru txikiagatik ondorioztatu duten noizbehinkako zerbait izan zela, elikagai edo gosete aldi puntualek eragindakoa, erritual baten zati gisa, edo goxotasun gisa.

Txakur ala otso?

Ikertzaileentzat, arazo nagusietako bat txakurraren hondakinak identifikatzea izan zen (Canis lupus familiaris) eta otsoarenak bereiztea (Canis lupus lupus), txakurrak espezie basatia baitira.

Morfologikoki ia ez dago alderik bi espezieen hezurretan, tamaina izan ezik, une hartan etxeko txakurra otsoa baino nabarmen txikiagoa baitzen.

Marka horien azterketa CENIEH Nohemi Salako paleontologoak egin zuen, eta ebaketa markak, nahita egindako hausturak, suaren ondoriozko alterazio ebidentziak, egostea eta giza hozkadak izan zitezkeela erakutsi zuen.

Nahiz eta urria den, El Portaloneko Neolito-mailan (7.000 eta 4.500 urte bitarteko antzinatasuna) atzemandako txakurraren kontsumoa Iberiar penintsulako mota horretako kontsumoaren ebidentziarik zaharrenetako bat da El Mirador aztarnategiarekin batera, baita Atapuerca mendilerroan ere.

Penintsulako aztarnategi gehienetan, aldi horretan txakur-haragia kontsumitu izanaren ebidentziak are urriagoak dira.

Kalkolitikoan (5.000 eta 4.000 urte bitarteko antzinatasuna) eta Brontze Aroan (4.000 eta 2.000 urte artekoa) probak ugariagoak dira, eta Atapuerca mendilerroko biztanleek, kultura, gizarte, ingurumen eta populazio aldaketak gorabehera, zinofagia denboran zehar modu iraunkorrean egin zutela frogatzen dute.

Oro har, El Portalonek emandako ebidentziek iradokitzen dute praktika hori aldatu egin dela Neolitotik (han ia ez da ikusten) kontsumo hori ohikoagoa den ondorengo aldietaraino (Kalkolitoa, Brontzea).