Europako Espazio Agentzia (ESA) NASArekin negoziatzen ari da datorren astean lehen proba-jaurtiketa programatuta duen Artemis programaren barruan Europako astronautak Ilargian egon daitezen «hamarkada honen amaiera baino lehen».

Hori hurrengo hilabeteetan NASArekin egingo diren eztabaiden araberakoa izango da da, ESAko zuzendari nagusi Josef Aschbacher austriarrak astearte honetan nabarmendu duenez. Prentsaurreko batean, Europako ministroek azaroan egingo duten konferentzian erabakitzen dutena ere garrantzi handikoa izango dela esan du Aschbacherrek.

Aschbacherrek asmoa du ESAko kide diren herrialdeei 3.000 milioi euroko partida bat eskatzeko giza esploraziorako eta robotikarako, eta, bere ustez, «hau erabakigarria izango da NASArekin ditugun eztabaidetan».

Ilargira bidaliko diren lehen hiru astronauta europarrak nortzuk izango diren ere ez dago erabakita.

Apoloren oinordeko gisa Estatu Batuek gidatutako nazioarteko programa da Artemis, gizakia lehen aldiz 1969an ilargira eraman zuena eta 1970eko hamarkadan amaitu zena. Bere lehen misioa datorren astelehenean Floridako Kennedy Espazio Zentrotik programatutako Orion espazio-ontziaren jaurtiketarekin garatuko da.

Europako hamar herrialdek parte hartzen dute programa honetan, Airbusek eraikitako NASAren Orion espazio-ontzia bultzatuko duen 22.000 osagaik (3.000 langile inplikatuta daude) eta Europako beste 60 enpresak osatutako modulu batekin.

2025. urtearen bueltan lehen misioak

Orain arte, sei unitate enkargatu dira Orioni propultsioa, energia eta erregulazio termikoa emango dion Europako Zerbitzu Modulu (ESM) horretatik, eta, jendea bizi den lehen misioak garatzen direnetik (2025. urtearen inguruan), ura eta oxigenoa ere eskainiko dizkie astronautei.

Aschbacherrek azpimarratu du ESM gabe NASAk ezin izango zituela astronautak Ilargira eraman, eta erantzukizun horrek eta ekipamendu horren «funtsezko» izaerak argi uzten du, AEBko agentziarekin hainbat hamarkadatan lankidetza handia izan ondoren, Artemisekin «aro berri batera» igaro dela.

Airbusek modulu bat prestatu behar du urtero

Airbusek konpromiso osoa hartu du urtero modulu berri bat eskuragarri izateko.

Jean-Marc Nasr sistema espazialen arduradunak azpimarratu du NASAk lehen aldiz onartzen duela Estatu Batuetatik kanpoko enpresa baten parte-hartzea bere espazio-ontzi baten hain unitate garrantzitsua izateko. Horretarako -erantsi du- «eskutik helduta» ari dira lanean Orionen fabrikatzaile Lockheed Martin estatubatuarrarekin.

ESAko zuzendari nagusiaren ustez, «misio historikoetan egindako inbertsio horiek gaitasun asko eskainiko dizkiete inplikatutako herrialdeei», bereziki garapen teknologikoari dagokionez. «Europa Ilargira itzultzearen parte da, eta hori izugarria da».

Termino zientifikoetan, Artemisek, dimentsio militarrik gabeko misio zibil hutsa denak, batez ere eguzki-sistema osoaren historia hobeto ezagutzea ekar dezake, Europako erakundeak nabarmendu duenez.

ESAk espero du, halaber, uraren presentzia egiaztatzen aurrera egitea, nondik datorren zehaztea. Era berean, urrutiago dauden astroak esploratzeko plataforma gisa balio behar du, jendea bizi den hegaldiekin eta espazioko teleskopio bat instalatzeko aukerarekin metatuko den esperientziari esker.