Speedwatching esaten zaio bideoen eta audioen abiadura azkartzeko aukera ematen duen fenomenoari. Fenomeno berri horren eragina nabarmenagoa da belaunaldi gazteetan, nahiz eta biztanleriaren sektore guztiei eragiten dien. Adituek galdera jarri dute mahai gainean: nola eragiten die fenomeno horrek ulermen eta ikaskuntza prozesuei?

«Speedwatching-a hainbat abantaila eskaintzen dituen egungo kontsumo-eredua da, baina ondorioak ere baditu, are gehiago prestakuntza eta ikaskuntza aldi batean dauden belaunaldi gazteengan, baita arreta, atxikipena, ulermena eta memoria bezalako gaitasunen heldutasun-prozesu batean ere», azaldu du Sylvie Perez psikopedagogo eta Universitat Oberta de Catalunyako (UOC) irakasleak.

YouTube bideo-plataformak 2010ean bideo baten abiadura bizkortzeko aukera sartu zuenetik, mezularitzako hainbat aplikaziok (WhatsApp edo Telegram), sare sozialek (TikTok) eta podcastek edo zuzeneko bideo-plataformek (Netflix edo Amazon Prime Video) aukera ematen dute, besteak beste, 1x-ko edukiaren abiadura 1.25x, 1.5x eta are 2x-ra igotzeko. Tresna hori jarraibide komuna da gaur egun ikasleek beren hezkuntza-etapan erabiltzen dituzten audioak, bideoak eta hitzaldiak kontsumitzeko.

«Speedwatching-a gauzak presaka bistaratzeko erantzuna da, itxaronaldiak kudeatzea gero eta gehiago kostatzen den garai batean sortua. Izan ere, alor askotan azkarregi joaten ari gara prozesu honetan, bereziki gazteenentzat, baita nerabeentzat ere», esan du Perezek.

Speedwatching-a azaltzen duten faktoreen artean, denborarik eza, bizi-erritmoa edo ekintza edo jardueraren batean parte ez hartzeak dakarren antsietatea (FOMO fenomenoa edo kanpoan egoteko beldurra, ingelesezko siglengatik) nabarmentzen dira.

Adituen hitzetan, estimulazio azkar eta iraunkorrak burmuina kitzikatzen du eta ez du hainbeste ahalegin mental eskatzen. «Etengabeko estimulazio hori dela eta, normala da emandako informazio guztia ez prozesatzea eta mezuaren igorleak (irakasleak, ikaskideak edo ikus-entzunezko produktuak berak) egiten duen ahaleginaren balorazioa galtzea», ohartarazi dute.

Speedwatching-ari buruzko datu zehatzei dagokienez, Google eta Alphabet teknologia-erraldoiek 2022an esandakoaren arabera, «YouTubeko erabiltzaileek 900 urte baino gehiagoko batez besteko denbora aurreztu zuten, bideoak abiadura azkarragoetan begiratzean. Gure erabiltzaile askok funtzio hori maite duten arren, batzuentzat abiadura oraindik ez da behar bezain handia. 3x, 3.5x eta 4x-ko erreprodukzio-abiadurak gehitzeko eskaerak ere jaso ditugu».

Eta podcastaren kasuan, antzeko egoera gertatzen da. iVoox plataformak argitaratutako 2023ko Espainiako podcastaren kontsumoari buruzko estatistiken arabera, biztanle gehienek ohiko abiaduran kontsumitzen dituzte podcastak, baina %10,48k abiadura azkarrean entzuten dituzte. «Informazioa atxikitzeak eta ulertzeak informazioa barneratzeko eta oinarri horren gainean gaitasun kritikoa garatzeko aukera ematen du, baina kontsumo azkarrarekin gaitasun hori deuseztatzen ari gara, baita itxarote-denboren arreta edo kudeaketa ere», azaldu du adituak kontsumo-joera horren balizko ondorioei buruz.

Arriskuak, ondorioak, onurak

Fenomeno nahiko berria izan arren, dagoeneko badira ikus-entzunezko produktuak abiadura azkarrean kontsumitzeak izan ditzakeen ondorioei eta arriskuei buruzko ikerketak. Alde horretatik, Amerikako Psikologia Elkarteak duela gutxi egindako lan baten arabera, bideo bat azkarrago erreproduzitzeak (kasu honetan hitzaldi bat) eragina du edukiaren ulermenean, nahiz eta denbora laburragoan informazio gehiago jasotzearen onura ere baduen. Hala ere, kontuan izan behar da kontsumo mota horren ondorioak eta etekinak pertsona bakoitzaren gaiari, ikaskuntza-ereduari eta interesari buruzko aldez aurreko ezagutzaren araberakoak direla.

«Gaur egun, presaren eta estresaren kulturan bizi gara, eta horrek eragin handiagoa izan dezake gazteengan eta hezkuntza-etapetan. Helduek garuna osatuta dute, baina adin txikiko, nerabe edo gazte bat eraikitze-fasean dago, eta, beraz, haren garuna hauskorragoa eta askoz ahulagoa da», argudiatu du psikopedagogak. Zehaztu duenez, kontsumo mota hori luzatzen bada edo ohitura bihurtzen bada, «askoz ere ahalegin handiagoa egin behar da horrek arreta, kontzentrazioa, atxikipena, memoria edo kritika bezalako gaitasunetan eragin dezakeen kaltea arintzeko, baita garapen kognitibo, emozional eta sozialean ere».

Bestalde, duela gutxi egindako azterlanek azaltzen dutenez, gazteenek azkarrago ikus ditzakete hitzaldien bideoak, memorian defizit esanguratsurik izan gabe. Aldiz, helduagoek abiadura handiagoetan duten errendimendua okerragoa da. Are gehiago, abiadura azkarragoak gazteen distrakzioak murriztera irits daitezke, arreta galtzeko joera handiagoa duen gizarte-taldea baita.

Hala eta guztiz ere, adituak denbora aurrezteko bideoak bizkortzearen aurka agertu dira. Modu nabarmenean, bideo edo audio bakoitzak ikus-entzunezko konplexutasun, zailtasun, elkarrizketa eta gainjartze espezifiko bat duelako, abiadura handitzean gal daitekeena.

«Hainbesteko estimulu azeleratuaren aurrean, burmuina ‘aspertu egiten da’ eta, abiadura horretan horrelako estimulurik jasotzen ez badu, pasiboagoa bihurtzen da, ez baitago ohituta adi eta kontzentratuta egotera, estimuluak jasotzera baizik. Speedwatching bezalako fenomenoek primitiboago bihurtzen gaituzte eta informazioaren prozesamendurik gabeko estimulu-erantzunaren aurrean bakarrik jarduten dugu», zehaztu du Perezek.

Alde horretatik, kontuan izan behar da bideoaren eta audioaren kontsumoa pantaila bati lotuta dagoela erabat, zehazki, telefono mugikor edo mugikor adimendunari. Eta adingabeen kasuan, pantaila gehiegi erabiltzearen ondoriozko arriskuak ohitura txarrekin, atsedenik ezarekin eta lo-ordu eskasekin lotuta daude. «Speedwatching-a arau bihurtzeak ondorio larriak eragin ditzake gizarte-talde gazteenetan, eta, beraz, modu kontziente eta arduratsuan erabili behar da teknika hori, etengabe gehiegikeriaz erabiltzea saihestuz, mezuak ulertzen direla eta ikus-entzunezko edukiaz gozatzen dela ziurtatzeko», jarraitu du adituak.