Paradoxikoa da XXI. mendean Nafarroako udalerri batean bizi diren pertsona guztiek erroldatze-orria eskuratu ezin izatea eta, ondorioz, hainbat zerbitzu eta baliabide eskuratu ezin izatea. Nahiz eta pertsona horiek denbora luzea daramaten Nafarroan bizitzen, agian beti, legez frogatu ezin dutenez, bigarren mailako pertsonak bihurtzen dira, eskubiderik gabeko biztanleak. Gehienetan, pertsona zaurgarriak dira, eta batez bestekoak baino premia gehiago dituzte; bitxia da nola bizi garen gizarte hau, milaka oztopo burokratikorekin, gai den oraindik ere bazterrean bizi ziren pertsonak alde batera uzteko.

Pertsona horiek ezin dute erroldan sartu arrazoi askorengatik. Batzuek ez dute etxebizitzarik eta kalean aurki daitezke kutxazain batean, kanpin-denda batean edo aldi baterako ostatu batean (etxerik gabeko pertsonentzako aterpetxea, emakumeen zentroa, errefuxiatuen zentroa, espetxea...). Etxebizitza batean bizita erroldan sartu ezin direnak ere badaude, alokairu-kontraturik gabe, etxebizitza partekatuetan, pertsona ezezagunekin edo senide edo lagunekin daudelako, eta hori frogatu ezin dutelako.

Egoera horien ondorioz, errolda-agiririk ez duten pertsona horiek ezin dituzte hainbat baliabide eta eskubide eskuratu, askotarikoak eta garrantzi desberdinekoak; dokumentu pertsonalak, Errenta Bermatua eta Nafarroako Gobernuaren beste laguntza batzuk; ezin dute Nafarroako Enplegu Zerbitzuan sartu ere edo anbulatorioan arreta izan, CIPNArik ez izateagatik.

Etxebizitza laguntza batzuk eskuratzea eragozten du, bai eta etxebizitza babestuak eskuratzea ere, alokairukoak zein erosketakoak izan, edo gizarteratze programa berariazkoak, egoitzakoak edo diruz lagundutako komunitate terapeutikoak. Ezin dute mendekotasunerako laguntzarik eskatu, kotizazio gabeko pentsio bat, ezta argiaren bonu soziala ere. Horrek bazterketaren gurpila betikotu besterik ez du egiten.

Ezin dute bizitza pertsonala normaltasunez garatu ere, agiri hori gabe ezin baita ezkondu, izatezko bikotekidearekin bizi edo bikote egonkorraren eraketa formalizatu Nafarroako Erregistro Bakarrean. Ezin izango dute banku-konturik ireki, ezta automobil bat erosi ere. Ezin izanen dute errenta aitorpena egin edo haren ziurtagiri negatiboa lortu. Ez dago doako laguntza juridikorik eskatzerik eta, ondorioz, ofiziozko abokatu bat izaterik. Garapen profesionala mugatzen du, ikasketa ofizialetan matrikulatzea eta bekak lortzea eragozten baitu. Jakina, hauteskundeetan ere ezin izango dute botorik eman, bide horretatik egoera aldatu nahi izanez gero.

Denbora batetik hona, pertsonen erroldatzea errazteko mekanismoak mobilizatu dira; adibidez, pertsonek arreta jasotzen duten gizarte-zerbitzuetan erroldatzeko aukera. Praktika egokia da, ezbairik gabe, nahiz eta, zoritxarrez, irizpide bateraturik ez izan, eta, ondorioz, pertsona zein gizarte-zerbitzutan edo auzo-unitatetan artatzen den, hain irrikatuta dagoen erroldara sartu ahalko da egun gutxi batzuen buruan edo zenbait urte igaro ondoren, arreta ematen duen pertsonaren irizpidearen arabera, nahiz eta egoerak antzekoak izan. Halaber, saihestuko litzateke pertsona batzuek hirugarrenei modu jarraituan ordaindu behar izatea erroldatu eta beren eskubideak gauzatu ahal izateko. Ez dezagun ahantzi ofiziozko erroldatzeei baja eman dakiekeela, baina bide horretatik ezin dela alta eman.

Irtenbideok ez dute inbertsio handirik eskatzen, borondate politiko sendoa baizik, eta gizarteratzeko oztopoak saihestuko lituzkete. Irizpide argiak eta frogabide gehiago, honako hau egia bihurtu ahal izateko: «Ni hemen bizi naiz, utzidazue errolda izaten, ez itzazue nire eskubideak ezabatu.