Gogoeta sorta luze batekin abiatzen duzue «Zerrautsa» diskoa, izen bereko pistarekin. Diskoak asko du minetik, amorrutik, askatzeko beharretik.

Egun batean idatzi duen dena kolpean koaderno batean. Gaizki egon nintzen momentuetan pentsamendu intrusiboak nituen, eta horregatik da hain azeleratua, eta musika fondoan erabat disoziatua erraten ari naizenetik. Ez diot filtro handirik pasatu koadernoko orri horri, nahi nuelako egiatan gardena izan zedin eta pixka bat irudikatu zezan ‘zerrauts’ hori.

Disko honetarako inspirazio iturriak edo helduleku potenteak bilatzen nituenean, argi nuen nahi nuela izatea zerbait erreala, hemen eta orain dauden gauzena, eta pentsatzen nuen naturak egin didan on horretan guztian, arboletan. Pentsatu nuen disko hau izango zela nire arbolatik etorritako egurrezko figura, baina egurrezko figura hori egiteko nik moztu behar dut, zerratu, lixatu eta zerrautsa atera. Horregatik hasten da diskoa pista horrekin, pixka bat ‘zerrauts’ horiek kenduz, zuk zure figura propioa eraikitzeko ‘kaka’ hori bota behar duzulako. Hori lortu nahi nuen.

Disoziazioa aipatu duzu. Hau nola sortzen duzu? Ze pianoa pentsatzen dut hor zuk sartu duzula.

Ander Unzagak jotako pianoa da. Hasieran ez genuen horrela pentsatua, baina niri iruditzen zitzaidan audioa bera, aizkoren eta motorren hotsekin, gelditzen zela gogorra entzuteko. Lagunek esaten zidaten gorputz txarra uzten zuela, eta nik ez nuen nahi maite dudan jendea izutzea. Horregatik, Ander etorri zen estudiora bere piano batzuk berrikustera, eta bat-bateko ideia izan zen atzean erabat zentzurik gabeko zerbait sartzea. Gustatzen zait sortzen duen efektua, eta uste dut nire burmuinak ere horrela funtzionatzen duela: ni egon naiteke munduko pentsamendu ilunena edukitzen, baina aldi berean deszifratzen ‘Alfonsina y el mar’-en harmonia. Niretzat munduko zentzu guztia zuen.

Segidan dator «Ibili hadi argi». Sarrera indartsua duen kantua da, eta perkusioa eta pianoa nabarmentzen dira.

Disko hau eraiki dut dezente pianotik, banuelako gogoa eszenatokian frogatzeko ni piano batekin. Orain arte ez naiz ausartu, ez nuelako sentitzen kontrolatzen nuenik behar adina, beldur puntu bat ematen zidan, eta horregatik jo izan dut gehiago gitarra akustikora. Orain emanen dut pauso hori, eta bazen aitzakia ere denbora guztian mikroa eskuan nuela ez ibiltzeko, pop izarraren figura horretatik ihes egiteko, ez bainaiz horrekin eroso sentitzen. Eszenatokian egoteko bertze manera bat da, probatu nahi dudana, eroso nagoen ikusteko.

Mezuak badu pisua: «Ibili hadi argi». Nori edo zeri egin nahi zenion erreferentzia?

Ohartzen bazara, kantu hau dago eraikia zaldi baten trostak duen erritmoaren gainean: takatan takatan… Kantugintzaren olatu handi horietan kolpez sartzen hasten zarenean, hasieran baduzu ausardia bat, eta zure trosta horretan zaude, disfrutatzen, baina beti baduzu bozen bat, ez bada zurea kanpoko norbaitena, erraten: ‘‘Bale, baina ibili hadi argi’’. Ohartarazten dizu ez dagoela trosta sobera librerik, orokorrean. Hori zen nire interpretazioa, baina egon daitezke pila bat.

«Eman abisua» single modura etorri zen. Kantuak eskatzen du orkestrazioa, sokak irudikatzen ditut lehen zatian… idazterako garaian harmonizazioan lan handia egin duzu, ezta?

Egia da kantu honek, ‘‘Ibili hadi argi’’ eta ‘‘Biziak eta hilak’’-ekin batera, egin duela nahiko bide luzea, ze izan ziren hiru kantu nik nire etxean idatzi eta irudikatu nituenak manera batean, baina Bartzelonako ekoizle batzuen aldeko apustua egin nuen eta mila forma eman genizkien gero: sokak, frikada batzuk… gauza anitz sartuta. Eta gorpuztu ziren manera batean, baina ez nituen sentitzen nireak, ohartu nintzen zentzu handiena zuena zela nik hasiera batean irudikatu nituen bezala uztea.

Jende askok badu ‘‘maketitis’’ erraten dena, eta ni obsesionatzen naiz eduki dudan lehen ideia horrekin, ze iruditzen zait dela organikoena edo zerbaitegatik etorri dela etorri den bezala. Niretzat, gelditu dira gelditu behar ziren bezala, baina egia da imajinatu ahal dituzula mila maneratan, eta hori da kantugintzak duen zailena: gauzak uzten jakitea.

Dena oso pausatuta egin duzu eta ezkutatuta eduki duzu. Erraza izan da zuretzat?

Kasu honetan bai. Normalean nahiko kagaprisas naiz gauzak ateratzeko eta erakusteko, baina niri oso ongi etorri zait aldentzea kontzertuetatik eta publikatze horretatik. Disfrutatu dut edukitzen gordea, eta entzun zezatela nik nahi nuen pertsona horiek soilik.

«Tilin-talan» ez dakit den kolunpio batean dabilen umearen begiradatik edo zuk duzun umearen memoriatik idatzia.

Kanta bera akitzen da audio batekin, nik txikitan kantatzen nuena aitarekin, eta hori da Bertizeko kolunpio batzuetan nagoela kantatua gainera. Badu infantilismo horretatik eta ilusioak itzaltzen joaten diren momentu horretatik, iluntasun horretatik. Kantua hasten da haur baten ahotsarekin, eta bera da Malen Erviti, Josuren [Erviti, perkusioak] alaba, eta egiten zidan kristoren ilusioa berarekin grabatzeak. Intentzionalitate handiko kantua da. Erreferentzia anitz dira deskribatzen dutenak nik ikusten dudana nire herrian, eta horregatik aipatzen dira umeak berriro daudela bizikletan oihuka, zeruan ez dagoela lainorik... Aipatzen dira 12.10 behin baino gehiagotan disko honetan, eta hori da Oronozko elizako erlojua egon delako ataskatua 12.10etan hainbat urtez. Orduan, pasatzen ahal da pasatzen ahal dena, beti dira 12.10. Kontakizunak eramaten zaitu hausnarketa bat egitera: 12.10 Oronozen, ezkilak jo dituzte, eta hileta horretara jende gutxi joan da. Eta nor joanen zen nire hiletara? Badaude erreferentziak, ‘ni hiltzen naizen egunean egizue lo lasai’, adibidez, baina eman nion buelta eta esan nuen: ‘ni hiltzen naizen egunean egongo naiz begira nor doan nire hiletara’.

«Never be like her» kantua 1990-2000ko pop estilokoa da, baina kalejira erritmora eramaten duzu. Itoiz-en «Elurretan» aipatzen duzu eta mezua da pop estiloa hautatu duzula norbaitek bideratu izan zaituelako pop izar hori izateko bidera, eta horrek talka bat sortu dizula.

Alde batetik bai, eta horregatik nahita dago idatzia ingelesez eta badu pop rollo hori. Ebidentemente, ironikoa da. Pentsatu nuen Taylor Swift edo halako norbaitengan. Ez da inork niri esan didanik zuzenean hori espero duela nigandik, baina sentitu izan dut kanpo presio hori, eta espero izan direla nigandik gauza batzuk nik ezin ditudanak eman, ez direlako nireak edo ez ditudalako nire sentitzen. Kanpoko irakurketetatik iritsi den zerbait da ‘‘I will never be like her’’, ni ez naiz hori izanen. Ez dut nahi eta ez dakit izaten, ez dakit ideal horiekin konplitzen. Niri ezinegon handia sortu izan dit pertsona batzuekin konparatu izanak, eta sentimendu horiek onartu egin behar dira: ni ez naiz inoiz ailegatuko hori izatera, baina aldi berean ez dut nahi hori izan.

«Kasu maitia, ez gara hain bereziak», diozu. Eta baita zerbait ez dela egia ere. Galdetu nahi dizut zer ez den egia.

Etsipenetik idatzia dago. Momentu horretan sentitzen nuen atzeraka handia ematen zidala musikaren bueltan biltzen den horrek guztiak. Panorama musikal orokorraz ari naiz, hor ikusten denaz eta nik jaso dudanaz, hartzen diren jarrerez eta mugitzen diren manerez. Niri horrek atzeraka handia sorrarazi dit denboraldi luze batez, eta musika bera ere ez dut aditu kasik denboraldi luze batez, ez dut kantatu eta instrumenturik jo denboraldi luze batez.

Zuk izan duzun ibilbidea ikusita, dena alboratzea zaila behar da izan…

Bai, bai. Hori heldu da etsipen batetik. Anitzetan, zerbait mesfidantzaz begiratzen duzunean, horrek esan nahi du zuri barrenean sortu zaizula zerbait. Hau heldu da iluntasun egoera horretatik.

Eta atzetik dator «Kontatuko banizu». Eta hemen nik bai ikusten dudala berez iluna den kantu bat argituta.

Bai. Kantu hau izan zen idazten azkenetarikoa, eta oroitzen dut idatzi nuela gelatik irten gabe igarotako hiru egun eta gero. Zerbait jateko aterako nintzen, gutxi gehiago. Kantu honek berak eskaini zidan argi dezente, gainera uda zen, eta horregatik aipatzen du ‘‘gelaren ilunera ez da uda sartzen’’.

Badut suertea, leihotik begira ikusten dudalako mendi bat, Amaburu, eta horrek argi puntu bat eskaini zidan. Egia da kontatzen dena gogorra dela, eta jokatu dut hitzekin eta bertsoen errepikekin, gero elkartzen direlako hirurak. Gustatzen zait kantuak hartu duen gorputza, zeren badakit nondik heldu den eta ematen dit halako sentsazio bat gazi-gozoa izaten ahal dena, baina aldi berean eman diogu buelta honi, ezta? Eta hori polita da.

«Zenbat okupatzen du?» Natxo de Feliperekin kantatu duzu. Amets bat beteta?

Bua… Entzuten dudan bakoitzean irteten zait irria! Kantua idatzi nuen pentsatzen Natxorengan eta Oskorrirengan erabat. Mezu bat bidali nion, eta handik aste batzuetara erantzun zidan. Kristoren ilusioa egin zidan, nik emailean nire burua aurkeztu niolako, eta Natxok erantzun zidan ‘‘aber Olaia, badut zure berri!’’. Ostia… kristoren ilusioa egin zidan. Animatzea honetan parte hartzera ni ezagutu gabe pertsonalki, opari bat izan da.

«Naturala» pop kantu bat da, baina baditu oszilazio bereziak. Ahots bat ere entzuten da, Amets Aranguren da?

Bai, bera da. Nik beti eduki dut ilusioa sartzeko solastatutako audioren bat kantu batean, kantu honetan aukera ikusi nuen eta, niretzat Amets Aranguren denez Euskal Herrian dugun kantu idazle onenetako bat, bidali nion kantua eta eskatu nion hor badiren segundo horietan kabitzen den zerbait solasean audio bidez bidaltzeko. Kantuaren oso irakurketa ona egin zuen eta puntu berezi bat eman zion: hor erraten duen azken esaldia da ‘hainbeste galderaren artean noizbehinka erantzunak izatea ere komeni da’… Gure belaunaldiari tokatu zaigu mila galdera edukitzea etsipen batzuen barnean, eta ‘erantzunak izatea komeni da’… erabat.