GAUR8
Gaur X urte

Gaur 153 urte jaio zen Rosa Luxenburg buruzagi marxista

Rosa Luxenburgo judutar jatorriko marxista poloniarra izan zen. 1871ko martxoaren 5ean jaio zen, gaur 153 urte.

Gaur 153 urte jaio zen Rosa Luxenburg Polonian.
Gaur 153 urte jaio zen Rosa Luxenburg Polonian. (WIKIMEDIA)

Varsoviako merkatari baten alaba zen eta bere adimen bikainari esker, ikasketak egin ahal izan zituen, garai hartan emakumeen aurkako aurreiritziak izan arren eta Europan juduen aurkako bereizkeria egon arren. Rosa Luxemburgek doktoretza bat egin zuen emakume gutxi unibertsitatera zihoazen garaian, eta aise nabarmendu zen Europako buruzagi marxista bezala.

1889an, 18 urte zituela, Polonia utzi zuen, bere militantzia sozialistaren ondorioz atzetik zuelako Polizia, eta Suitzan babestu zen. Han amaitu zituen ikasketak, iraultzaile erbesteratuak ezagutu zituen eta Poloniako Alderdi Sozialdemokrata gaztearen zuzendaritzarekin bat egin zuen.

Karl Liebknecht politikari alemaniarrarekin batera, Spartacus liga sortu zuen, geroago Alemaniako Alderdi Komunista bihurtuko zena. ‘Neue Zeit’ egunkari teoriko-marxistan idatzi zuen, baita hainbat liburu argitaratu ere. 1903-1904 artean epaitu zuten, Hitler diktadoreari irainak egitea leporatuta. Poloniako 1905eko iraultzan parte hartu zuen eta 1906ko martxoan atxilotu eta kartzelaratu zuten Varsovian lau hilabetez.

Aktiboki hartu zuen parte, bai Alemaniako alderdi sozialdemokrataren 1906ko Kongresuan, bai Stuttgarten urtebete geroago egindako Nazioarteko Kongresu Sozialistan ere. II. Internazionaleko aukera erradikalenak irudikatzen zituen bere pentsamenduak. Teoriko handia, marxismoa garatzeko ekarpen garrantzitsuak egin zituen, bereziki nazionalismoaren eta sozialismoaren arteko harremanei eta sozialismo demokratikoari dagokienez.

1919ko urtarrilaren 15ean, altxamenduaren kontra ari zirenek Rosa Luxemburg hil zuten Berlinen. Hilketak protesta bortitzen bolada bat eragin zuen herrialde osoan.