Gobernu espainoleko Ministroen Kontseiluak astearte honetan onartu du etxeko beharginei langabezia ordainsarirako eskubidea ematen dien errege dekretua. Urritik aurrera hasiko dira kontzeptu horrengatik kotizatzen, eta enplegatzaileek %80ko hobaria jasoko dute.

Era berean, desestimenduaren figura murriztuko du, hau da, etxeko langileak arrazoirik gabe kaleratzeko aukera. Estatu espainoleko Gizarte Segurantzan afiliatutako 373.121 pertsona ditu sektoreak, eta kolektibo feminizatu honek orain arte ez zituen gainerako langileen eskubide berberak izango ditu hemendik aurrera.

Kaleratzen badituzte, langileek urriaren 1etik aurrera izango dute langabezia jasotzeko eskubidea, baina prestazioa jaso ahal izateko urtebetez kotizatu behar izango dute, gainerako soldatapekoek bezala.

Yolanda Diaz Gobernu espainoleko bigarren presidenteorde eta Lan ministroak nabarmendu duenez, etxeko emakume langileek «zentzu betean» eskuratu dituzte «eskubideak» hemendik aurrera langabezia-prestazio hori eskuratuz.

Enplegatzaileentzat, gehienak familiak, langabeziagatiko kotizazio berriak %6ko tasa izango du (enplegatzaileak %5 hartuko du bere gain, eta langileak %1). Horri % 0,2 gehituko zaio Fogasarako (soldatak bermatzeko funtsa) eta, 2023tik aurrera, pentsioen belaunaldien arteko ekitate-mekanismoaren %0,60. Mekanismo horren %0,50 enplegatzaileari dagokio, eta % 0,10 enplegatuari.

Langabeziagatiko eta Fogasagatiko kotizazio horien zenbatekoek  80ko hobaria izango dute; gertakari arruntengatiko kotizazioenak, berriz, %20ko gutxieneko murrizketa izango du, eta familia-motaren, errenta-mailaren eta ondarearen arabera handitu ahal izango da.

Dekretuak desestimenduaren figura ere murrizten du, kaleratzea inolako arrazoirik gabe ahalbidetzen zuena, eta kasu jakin batzuetara mugatuko dadute nahiz eta ez duten astearte honetan zehaztu.

Era berean, langile horiek lan-arriskuen prebentziorako eskubidean eta prestakuntza-eskubidean sartzen ditu dekretuak; izan ere, Diazen arabera, kolektibo horrek gero eta «espezializazio handiagoa» eskatzen du, «prestakuntza handiagoa duten emakumeena».

Gobernu espainolak Lanaren Nazioarteko Erakundearen (LANE) 189. hitzarmena berretsi zuen ekainean, lan-baldintza berdinak izateko eta etxeko langileak gainerako langileekin babesteko.

Hainbat gobernuk urteetan LANEren hitzarmen horri atxikitzeko helburua izan duten arren, Europar Batasuneko Justizia Auzitegiaren (EBJA) epai batek behartu zuen kolektibo horri gizarte-babesa eta eskubideak ematera.

Positiboa baina eskasa

AHT-ELE Bizkaiko Etxeko Langileen Elkarteak positibotzat jo du langile horiei aitortutako langabezia-eskubidea, baina kritikatu egin du Araubide Orokorrean eskatutako kotizazio-aldiak bete arte ordaintzen ez hastea. «Eskubidea ukatu ondoren, gainerakoak bezala kotizatu izana eskatzen da orain», salatu du.

Ohar baten bidez, Elkarteak azterketa hori egin du dekretua onartu ondoren. EAEn, abuztuan, etxeko 27.490 langile zeuden. Nafarroan, aldiz, etxeko 9.000 langile daude, eta horietatik %90 emakumeak dira; %42, atzerritarrak.

Elkartearen arabera, beste alderdi negatibo bat da 2023/01/01erako aurreikusita zegoen Erregimen Orokorrarekiko parekatzea urtebete atzeratzen duela, eta 2024/01/01ean izango dela. Horrekin batera, tarteen desagerpena eta, ondorioz, soldata errealengatiko kotizazioa urtebete gehiago atzeratzen dituela kritikatu du, «eta askoz larriagoa dena, pentsioen kalkulua kotizazio hutsen estaldurarekin», gaineratu du.

Alderdi positibo gisa, nabarmendu du ezabatu egiten dela hilean 60 ordu baino gutxiagoko lanaldietan langileak Gizarte Segurantzaren kuotak ordaintzeko duen erantzukizuna, eta, bestalde, alde enplegatzailearentzat hobariak ezartzeko aukera, Gizarte Segurantzan alta emateko.

Lan arloan, salatu du ez dela aldatu Langileen Estatutuak hilabeteko kalte-ordaina baino ez duela ematen enplegatzailearen heriotzagatik, eta, bere ustez, zerbitzu-urteen proportzioan handitu beharko litzatekeela.

Bestalde, baloratu du desestimendua murriztea, eta kargu-uztea beti arrazoi objektiboek eragindakoa izatea, baina kritikatu du kalte-ordainak urteko 12 eguneko desestimendua izaten jarraitzen duela, Estatutuaren 20 egunen ordez.

Bestalde, positibotzat jo du bidegabeko kaleratzeak urteko 33 eguneko kalte-ordaina jasotzea, Estatutuan bezala, orain arte 20 egun baitziren.

Azkenik, adierazi du etxeko enpleguan izandako aldaketei buruzko ezein baloraziok ezin duela ahaztu oinarrizko erreforma baten eskakizuna, hau da, atzerritarren erregimenarena. «Paperak denontzat», exijitu du.