Ura ondasun preziatua da, areago baliabide honen urritasuna pairatzen duten zonaldeetan, Urdaibaiko Biosferaren Erreserban, kasurako. Eremu horretako ibai eta erreketan hasten du urak bidaia eta baserri urrunetako iturrietaino iristen da, edangarri.

Busturialde-Urdaibai eskualdeko ur-hornidura ez da urtegietan oinarritutako sistemen bidez egiten, baizik eta inguruan banatuta dauden ibai, erreka eta iturburuen artean dauden hirurogei bat hartze-puntuen bitartez. Horien emaria murriztu egiten da udan, euri gutxi egiten baitu.

Neiker nekazaritzako elikagaien eta abeltzaintzaren arloko ikerketa- eta garapen-zentroa da uraren kalitatean oinarritutako Life Urbaso proiektuaren buru. Halaber, proiektu horretan parte hartzen dute EHUk, BC3 Klima Aldaketaren Ikerketarako Euskal Zentroak, Bilbao Bizkaia Ur Partzuergoak eta Efe agentziak.

Urak bidea hasten du

Errekasto eta iturburu horietan, eskualdeko bizilagunen etxeak hornitzen dituen uraren ibilbidea hasten da. Aurretik, baina, tratatu egiten da ura, tokiko zazpi tratamendu-sistemetako batean.

Bizkaiko Ur Partzuergoko Horniduraren Ustiapeneko zuzendariorde Iñigo Otaolak Eferi azaldu dionez, Urdaibaiko biztanleria hornitzen dituzten ur-hartuneak azalekoak dira gehienbat, eta «arazoak dituzte, esaterako, batez ere uda sasoian».

«Prezipitaziorik ez dagoenean, oso azkar lehortzen dira, eta prezipitazio handiak daudenean, kalitate-arazoak izaten ditugu», adierazi du.

Urdaibaikoa bertakoak ez diren landaketak –pinua, eukaliptoa– dituen baso-eremua da, eta aldian-aldian moztu eta atera egiten dira. Horren ondorioz, kamioiak igarotzen dira eta baso-pisten lurrak mugitu, besteak beste.

«Ondorio zuzena zera da –azaldu du Otaolak–: euriteak gertatzen direnean, uraren kalitatea okertzen da, eta horrek aldi baterako kontsumoa galarazten du». Modu berean, beharrezko tratamenduaren kostua handitzen da.

Life Urbaso

Inguru horretan, Europako finantziazioa duen Life Urbaso proiektuan lan egiten duten zientzialariek erakutsi nahi dute, Urdaibain beste baso-kudeaketa bat eginez, eta lurraren basogintza alternatiboa eta zaindua erabiliz, ur-hartuneetara sedimentu gutxiago iritsiko liratekeela eta, beraz, baliabide horren kantitatea eta kalitatea hobetu daitezkeela.

Hartune horietako batean, Busturiako Mape errekaren ibilguan, Bizkaiko Ur Partzuergoaren hornidurarako oinarrizko sarearen Ustiapen Arloko arduradunak, Jon Gorritik, aipatu gisako jarduerak baloratu ditu erakundeko kideekin eta Efe Agentziarekin egindako bisita batean.

Adierazi duenez, «ibaian gora sor daitezkeen arazoeak prebenitzeko landaredia babesteak eragin positiboa izango du uraren tratamenduan».

Mape errekaren puntu horretan iragazki txiki bat dago, eta, bertatik, arroken eta landarediaren artean doan uraren zati bat baliabide hau tratatzeko prestatutako estazioarekin lotzen duen sarera bideratzen da.

Tratamendu estazioa

Urak ordu batzuk ematen ditu Busturiako UTEan (Uraren Tratamendurako Estazioa), kontsumitzeko prest dagoenean ateratzen den arte.

Instalazioan ur-tanta bat sartzen denetik tratatuta ateratzen den arteko «14 eta 20 ordu bitartekoa izan ohi da», esan dio Eferi Bilbao Bizkaia Ur Partzuergoko araztegiko buruak, Mikel Bartolomek.

Busturiakoa 10-20 litro segundoko ahalmena duen instalazioa da. Instalazioetan iturburuetatik edo erreketatik datorren «ur gordina» jasotzen da, osasunerako arriskutsuak izan daitezkeen substantzia edo elementuak ezabatzen dituen edateko uraren prozesura igarotzeko.

UTEra iristean, oxidatzaile bat dosifikatzen da eta ura dekantagailu-instalazio batera pasatzen da substantziak bereizteko.

Dekantatutako ura harea-iragazki batzuetara pasatzen da, eta, iragazki horietan, dekantagailutik ihes egin ahal izan duten partikulak ezabatzen dira. Ondoren, «desinfektatzailea dosifikatzen da, sarean ematen den ura guztiz esterilizatuta egon dadin eta hondar-kloroa sareko azken puntuetara irits dadin», kontsumorako ura behar bezala desinfektatu dela ziurtatzeko.

Nolanahi ere, prozesuaren amaierarako lortzen den uraren kalitatea, azkenean kontsumitzailearen iturriraino iristen dena, «ziurtatuta dago», Ur Partzuergoan adierazi dutenez.