Araba, Bizkaia eta Gipuzkoak gizartearen lehenbiziko kezka lan merkatuarekin lotutako arazoak dira, eta ondoren osasungintza, Lakuako Gobernuko Lehendakaritzak ostegun honetan plazaratu duen 81. Soziometroaren arabera. Urteko hirugarren eta azken soziometroa da, eta herritarrek egoerari buruz dituzten pertzepzioak eta beren jarrera eta balio politikoak biltzen ditu. Landa lana azaroaren 21etik 24ra bitarte egin da.

Ikerketa honetaz berriz agerian geratzen da Osakidetzaren kudeaketarekiko desadostasuna eta kezka, nahiz Iñigo Urkullu lehendakariaren ustez zenbait eragilek sortutako desitxuraketa den hau.

Zehazki, honako galdera hau dakar inkestak: «Zure iritziz, nolakoa da ondoko gaietan azken urteotan Eusko Jaurlaritza egiten ari den lana?». Hiru aukera eman dira, eta hau da emaitza: %34arentzat «txarra» da, %33k «hala-holakotzat» jotzen du eta %33ri «ona» iruditzen zaio.

Beste esparruekin alderatuta, argi gelditzen da arlo honen kudeaketarekiko desadostun maila handia. Honela, turismo arloan Lakuak egiten duena ontzat hartzen du %72ak; kulturan, %64k; memorian, bakean eta bizikidetzan, %53ak; euskara arloan, %53ak; berdintasunari dagokionean, %49ak; ingurumenean, %49ak; gizarte ongizatean, %47ak; azpiegituretan, %46ak; ekonomian, %44ak; herritarren segurtasunean, %44ak; eta hezkuntzan, %43ak. Gero, osasun arloan, behera egiten du balorazioak, nabarmen; hamar puntu gutxiagotan dago aldekotasuna (%33).

Hiru aldagaitan bakarrik da okerragoa balorazioa: enpleguari dagokionean (%29a baino ez dago gustora), Justizia arloan (%28) eta etxebizitzan (%20).

Egoera politikoarekin konforme

EAEko herritarrek modu positiboan baloratu dute erkidegoko egoera politikoa, eta %66k uste du «ona edo oso ona» dela, 2021etik egonkor mantendu den portzentajea. Estatu espainoleko egoera politikoaren balorazioak «txarra edo oso txarra» izaten jarraitzen du (%68).

Egoera ekonomikoaren balorazioa ere positiboa da, eta %73k uste du EAEn «ona edo oso ona» dela; aitzitik, Estatuko egoera ekonomikoa «txarra edo oso txarra» dela uste du %59k. EAEko egoera ekonomikoari buruzko balorazioa Europar Batasuneko positiboenetakoa da, eta Danimarka, Luxenburgo eta Herbehereetako herritarrek bakarrik baloratzen dute beren herrialdearen egoera ekonomikoa EAEkoek baino hobeto.

Egoera ekonomiko pertsonalaren balorazioa ere positiboa da EAEko herritarren artean, eta %74k dio bere egoera «ona edo oso ona» dela. Balorazio hori Europar Batasuneko herrialdeen batez bestekoa baino positiboagoa da (%70).

EAEko arazo nagusiei dagokienez, gizartearen lehenengo kezka lan merkatuarekin lotutako arazoak dira berriz ere, maiatzean egindako aurreko neurketarekin alderatuta garrantzia nabarmen galdu badute ere: biztanleriaren %47k aipatu du hiru arazo nagusien artean, eta maiatzean, berriz, %56k aipatu zuen.

Aurrekotik alde handira, osasungintza da gehien aipatzen den bigarren arazoa, biztanleriaren %28k aipatu baitu. Ondoren datoz etxebizitzarekin lotutako arazoak (%19) eta arazo ekonomikoak (%17), azken biak maiatzean baino portzentaje txikiagoarekin.

Kopuru apalagotan aipatutako beste arazo batzuk dira egoera politikoa eta politikariak (%15), delinkuentzia eta segurtasunik eza (%13) eta zerbitzu publikoen funtzionamendua eta estaldura eta laguntzak (%10).

Zerbitzu publikoak

Halaber, EAEko herritarren %73k uste du erkidegoko zerbitzu publikoak «nahiko edo oso onak» direla, eta %23k, berriz, «nahiko edo oso txarrak» direla. Zerbitzu publikoen balorazioari dagokionez, EAEk leku nabarmena du Europan, eta Luxenburgoko eta Herbehereetako herritarrek soilik erakusten dute euskal herritarrek baino iritzi hobea beren herrialdeko zerbitzu publikoei buruz.

Azken urteotan Lakuako Gobernuak hainbat arlotan izan duen jardunari buruz galdetuta, EAEko herritarrek iritzi positiboagoa dute turismoaren (%72k uste du ona izan dela), kulturaren (%64), memoriaren, bakearen eta bizikidetzaren (%53) eta euskararen (%53) arloetan egindako lanaren inguruan.

Iritziak banatuago daude gizonen eta emakumeen arteko berdintasunaren (%49), ingurumenaren (%49), gizarte ongizatearen (%47), herri lanen eta azpiegituren (%46), ekonomiaren (%44), herritarren segurtasunaren (%44) eta hezkuntzaren (%43) arloetako jardunari dagokienez. Herritarren jarrera ez da hain positiboa osasungintzaren (%33), enpleguaren (%29), justiziaren (%28) eta etxebizitzaren (%20) arloetan egindako lanari dagokionez.

Politika

Bestalde, EAEko biztanle gehienek politikarekiko «interes gutxi edo batere interesik» ez dute oraindik ere (%59), 2010etik interesak goranzko joera erakusten badu ere; orduan %20k agertzen zuen «interes handia edo nahikoa», eta portzentaje hori handitzen joan da egungo %41eraino.

Begikotasun politikoei dagokienez, EAJ da herritarren artean begikotasun handiena sortzen duen alderdia, 2023an 5,2 puntuko batez bestekoa baitu 0tik 10erako eskalan, bildumako altuena; ondoren daude PSE (4,4), EH Bildu (4,2), Elkarrekin Podemos (3,7), Ciudadanos (2,0), PP (1,9) eta Vox (0,7).

Buruzagi politikoen artean, Iñigo Urkullu (EAJ) Lakuako lehendakaria da 2023an batez besteko baloraziorik altuena jaso duena, 5,6 punturekin 0tik 10erako eskalan. Bigarrenik, Nerea Kortajarena (EH Bildu) ere ontzat eman dute herritarrek, 5,1 punturekin, eta ondoren datoz Elkarrekin-Podemoseko Miren Gorrotxategi (4,9), PSEko Eneko Andueza (4,5), Voxeko Amaia Martinez (3,2) eta PPko Javier de Andres (2,9).

Halaber, EAEko herritarren %43 «soilik euskal herritar» edo «euskal herritar espainiar baino gehiago» sentitzen da, %40 «euskal herritar bezain espainiar» eta %9 «espainiar euskal herritar baino gehiago» edo «bakarrik espainiar». Azkenik, EAEko biztanleen %22 independentziaren alde dago, %33 alde edo kontra legoke egoeraren arabera, eta %37 aurka dago.