Agian buelta bat eman beharko genioke. Norbanako izenari diot. Aste honetan ikasleei begira geratu naiz azterketaz azterketa zihoazen, gindoazen bitartean. Ez dakit gure izenek zenbateraino definitzen eta bereizten gaituzten. Izan ere, gela berean hiru Irati aurkitu ohi ditugu, bost Iker, lau Aimar... Hemengoan, hiru Nahia; horkoan bi Aritz; hangoan Alex bi. Alferrik saiatzen naiz haien artean antzekotasunen bat aurkitzen. Julen eta Jon mota guztietakoak daude. Data hauek −goazen harira− iristean, gauza harrigarri bat gertatzen da: nerabeek abizenaz aldatzen dute. Agirre, Perez, Goitia edo Martinez ez dira jada neskato eta mutil horien abizenak izango; uztailaren amaierara arte denek «Ikasi» izango dute abizen bakarra: Zuberoa Ikasi, Maren Ikasi, Ibai Ikasi, Sofia Ikasi. Halaxe esango diegu. Noizean behin aldrebes: Ikasi Onintze, Ikasi Mikel. Noizean behin Naroa Ikasi Ezazu. "Me llamo Andrés y me apellido Estudia". Horrela hasten da María Menéndez Ponteren "Nunca seré tu héroe", nire ikasleon adineko mutiko baten istorioa kontatzen duen eleberria.

Asteazkenean nire Batxilergoko ikasleoi USEra lagundu nien. Lengua froga gainditzeko prestatu ditut. Gainditzea izan dugu aurtengo helburu bakarra. Ez dakit noiz joan zen dena edota noiz joan ginen denok −eskolan, esan nahi dut− pikutara, noiz galdu genuen jatorrizko norabidea: azken finean, zerbait irakasteak, ikasteak, zerbait bereganatzeak gogo, poza bizia sortu beharko liguke. Hezkuntza «Instituzionalizatzean», trebetasunen eta ezagutzen transmisio majiko hori hamaika azterketa, itxialdiko aste, ebaketa-nota, institutuetako erreklamazio-egunetako dokudrama, familiako liskar eta egundoko antsietate bilakatu da. Batez ere antsietatea eragiten dizkie ikasleoi eta beraien gurasooi. Bai, garai honetan milaka nerabek «Ikasi» deitura gisa hartu dute: Unax Ikasi, Koldo Ikasi, Ikasi Zuhaitz. Milaka nerabek partekatuko dute patronimiko berbera, kostata ulertzen den presio akademiko horrek sortuta; ikasturteko une honetan bere irakasleek ebaluazio eta lorpen-adierazle nahikoak −soberakoak− izango ez bagenitu bezala. Ematen du urrian programazioetan adostu genuena guztiz ahaztu zaigula; konpetentzien arabera ebaluatzearena, proiektuka, ikas-egoreen bitartez lan egitearena, ikaskuntza esanguratsuarena, aniztasunari arretarena... hainbeste nabarmentzen genuen metodologia bertan behera geratu dela.

Ez dakit zein unetan galdu dugun norabidea, eta ikasgela den elkargune, topagune hori ITV, ikuskatze zorrotz bihurtu dugun; noiztik hezkuntzak benetako ikaskuntza izateari utzi zion eta nahiago izan zuen itxurazko ikasketa hau, oztopo lehiaketa hau, amerikar pista hau, simulakro hau. Hala, «aprendizaje fingido» deitzen dio Salvador Rodríguez Ojaosek, "La educación que deja huellas y no cicatrices" liburuaren egileak, bai eta "El chico que quería aprender pero tenía que aprobar".

Paradoxikoa da nola erakunde askok, betikotzeko ahaleginean, harriak botatzen dituzten beren teilatuen kontra. Hor dugu, adibidez, Monarkiek Errepublikaren itzulera lortzeko: ez du gastuetan erreparatzen, ez hegazkinetan, ez belaontzietan. Hor dugu Eliza defendaezina defendatzen.

Oso gogorra izango litzateke Eskolak, Hezkuntzak, bide beretik jarraitzea eta bere esentzia akabatzea: jakinmina. «Txiki-txikitatik utzi behar izan nuen nire hezkuntza eskolara joateko», zioen Bernard Shawk.

Aste osoa eman dut asunto horri bueltak ematen. Izenarenari esan nahi dut. Ezagutzen dut Itsaso bat oporretarako mendia nahiago duena, Ekaitz bat oso tipo lasaia dena; itauntzen ausartzen ez den Galder bat; Eguzkiñe izeneko oso neska ilun bat. Eta abizenekin gauza bera baino gehiago... Ezagutzen dut arropa denda duen Aroztegi bat, XVIII. Mendeko baserri batean bizi den Etxebarria familia oso bat... bulego batean lan egiten duen Rementeria bat, ni baino bajuagoa den Grande bat; Rubio bat beltzarana dena eta ilehoridun Moreno batzuk.

Zapatero bat gobernuko presidentea izan zela esatearekin... Noski, salbuespenak ere ba daude... Nor hobeto banku bat zuzentzeko Botin deitura duen norbait baino?

En fin.