Biodibertsitatea zergatik den ugariagoa ekuatoretik gertu eta urriagoa poloetatik gertu ezagutarazi du ikerketa batek. Fosilen inguruan orain arte egindako azterketarik handiena da ‘Nature’ aldizkarian argitaratu duten hau eta epe luzerako biodibertsitatea nola sortzen den eta klima-aldaketak espezieen aberastasun globalari nola eragin diezaiokeen erakusten dute emaitzek.

Bai itsas sistemetan, baita lehorreko sistemetan ere, animalia, landare eta izaki zelulabakarrek «aniztasunaren gradiente latitudinal» bat erakusten dute, hau da, euren presentzia mailakatua da, ekuatorean maximo batekin eta poloetan minimo batekin. Orain arte datu fosilen eskasiak hau nola sortu zen sakonki aztertzea eragotzi du.

Jakiteko, Oxford, Leeds eta Bristoleko Unibertsitateetako zientzialariek azken 40 urteetako foraminifero plaktonikoen 434.100 fosil aztertu dituzte. Fosil hauek orratz baten burua baino txikiagoak diren itsas mikrofosilak dira, duela 170 milioi urte inguru sortutakoak eta munduko ozeano guztietan daudenak.

Gradientea, duela 34 milioi urte

Azterketa horri esker jakin ahal izan da gaur egungo dibertsitate-gradientea duela 34 milioi urte inguru sortu zela, Lurra klima berotik hotzagora igaro zenean, eta egonkor egon zela duela 10-15 milioi urte arte, hozte globalaren ondorioz nabarmen areagotu zenean.

Foraminifero plaktonikoen aberastasunik handiena latitude altuagoetan lortu zen duela 40 eta 20 milioi urte bitartean, baina duela 18 milioi urte inguru aberastasun-gailurra 10-20° arteko latitudeetara mugitu zen, gaur egungo aniztasunaren ereduarekin bat.

Gainera, ikerketak agerian utzi du harreman handia dagoela espezieen aberastasunaren eta itsas azaleko tenperaturen artean, baita espezieen existentziaren eta ozeanoko ur beroen eta sakonera hotzetako ur beroen artean dagoen tenperatura-gradientearen artean ere.

Ikertzaileentzat emaitza horiek adierazten dute foraminifero plaktonikoen espezieen aberastasunaren egungo banaketa duela 15 milioi urte hasi zen latitudeko tenperatura-gradientearen aldaketaren ondorio izan daitekeela. Une horretan, latitude baxuko eta altuko eskualdeen artean eta ur-zutabearen barruan zegoen tenperatura-aldeak gorakada nabarmena izan zuen.

Horrela, tropikoetako ur beroenek habitat sorta zabalagoa hartu ahal izan zuten eta horrek espezie gehiagoren eboluzioa erraztu zuen.

Etorkizuna aztertzeko

Hipotesi hau, egungo tropikoak, iraganeko garai beroagoetako tropikoak (Eozenoa eta Miozenoa kasu) baino aberatsagoak izateak berresten du, ozeanoetan ia ez baitzegoen tenperaturaren gradiente bertikalik. Gainera, itsas tenperaturak latitude altuetan hozteak eskualdeko espezie populazio asko desagertzea eragin zuen ziurrenik, dibertsitate modernoaren gradienteari lagunduz.

Alex Farnsworth Bristoleko Unibertsitateko egilekide eta ikertzailearentzat, «antzinako garaietan espezieak ekuatoretik gertu zergatik ziren ugariagoak eta zergatik poloetan ez ziren ugariagoak ulertzeak ideia garrantzitsu bat eman diezaguke, etorkizunean itsas espezieek nola erantzun lezaketen, planktona bezala».