Peregrine modulua astelehen honetan abiatu zen Ilargira, AEBko azken ontzigintzatik 50 urte baino gehiago igaro ondoren. 40 orduko erregaia baino ez du, eta horrek ez dio utziko otsailaren 23rako aurreikusitako helmugara iristen, Astrobotic konpainiak jakinarazi duenez.

Hasiera batean, dena ondo zihoan, baina espazioan ordu batzuk eman ondoren, ontzia energiari lotutako arazo bat izan du. Enpresaren arabera, Peregrinek «arazoren» bat izan du, eta, horren ondorioz, ezin izan ditu eguzki-panelak eguzkira modu egonkorrean apuntatu. Konpainiak esan duenez, espazio-ontziaren bateria maila operatibo baxuenera iritsi da, eta momentu batez komunikazioa galtzen egon da.

Ingeniariek moduluaren panelak eguzkirantz berbideratzea lortu bazuten ere energia hornitzeko, eta nabearekiko komunikazioa berreskuratu bazuten ere,«erregaiaren galera kritikoa» agerian utzi zuten, misioari buruzko eguneratze batean adierazi zuenez.

«Propultsatzaileek funtzionatzen jarrai badezakete, uste dugu espaziontziak orientazio-egoera egonkor batean jarrai dezakeela, gutxi gorabehera 40 orduz, erregaiaren egungo kontsumoaren arabera», esan zuen Pittsburghen (Pennsylvania) oinarritutako konpainiak.

Egoera berriaren aurrean, Astroboticek esan zuen orain helburua Peregrine modulua Ilargira «ahalik eta gehien» hurbiltzea dela, potentzia galdu baino lehen. Moduluak 46 eguneko bidaia zuen aurretik, ilargira iritsi eta 1972tik ontziratu den lehen ontzi estatubatuarra izateko.

Sinus Viscositatis izeneko Ilargiaren latitude ertaineko eskualdera otsailaren 23an iristea aurreikusita zegoen. 50 urte baino gehiagotan ilargira iristen den lehen modulu estatubatuarra izango zen Peregrine.

Zer darama?

Ilargira itzultzeko Artemis programarekin lotutako NASAren kargaz gain, Vulcan AEBetako hainbat presidente ohiren DNA laginekin eta ‘Star Trek’ telesaileko aktoreen hondakin erraustuekin ere abiatu zen Celestis konpainia pribatuarentzat, «espazio sakonera» joateko. «Oso pozik nago», idatzi du Tory Brunok, ULAko presidente eta zuzendari exekutiboak.

NASAren bidalketaren kasuan, Ilargira iritsiko den agentzia estatubatuarraren lehen misio robotiko komertziala da. Vulcanek Astrobotic enpresaren Peregrine ilargiaren lurreratze-modulua eramango zuen. Aurreikusita zegoen Ilargiaren aurpegi ezkutuko eskualde batean lurreratzea. Latinez «Sinus Viscositatis» izenez ezagutzen da, eta euskaraz «Badia itsaskorra» esan nahiko luke.

NASAk 108 milioi dolar ordainduko zizkion Astrobotici hara bost esperimentu eramateagatik, CLPS (ingelesezko Commercial Lunar Payload Services) programaren esparruan. Programa horren helburua ilargira objektuak bidaltzearen kostua merkatzea da.

Mexikoko misio bat barne

NASAz gain, Peregrine ilargi-moduluak zazpi herrialdetako tresna zientifikoak ere baditu, horien artean Mexikoko misio «anbizio handiko» bat, ilargiaren azalera aztertzeko robot ñimiñoekin.

Robotak Mexikoko Unibertsitate Nazional Autonomoko (UNAM) Zientzia Nuklearren Institutuko Tresna Espazialen Laborategiak (LINX-ICN) garatu ditu. 12 zentimetroko diametroa eta 60 gramo baino gutxiagoko pisua duten esploratzaileak dira, eta Colmena proiektuaren parte dira.

Robot bakoitzak gurpilak, sentsoreak eta ordenagailuak ditu, ilargiaren eta meatzaritza espazialaren miaketa egiteko.

Hasieran abenduan aurreikusia

ULAren suziri jaurtitzaile sorta berriaren inaugurazio bidaia, Vulcan Centaur izenekoa, joan den abenduaren 24rako programatuta zegoen, eta atzeratu egin behar izan zen erregaia kargatzeko proba atzeratu egin zelako.

Joan den abenduan, jaurtiketa entsegu orokorra EGITEKO, ingelesez 'wet dress rehearsal' bezala ezagutzen dena, uste baino denbora gehiago behar izan zen eta ezin izan zen garaiz amaitu.

Bi jaurtiketa garrantzitsuetako lehena

ULA 2006an sortu zen, Boeing eta Lockheed Martin enpresek bultzatuta, eta orain arteko jarduera nagusia sekretu handiko karga militarrak jaurtitzea izan da Estatu Batuetako Gobernuarentzat. Bere suziriak, orain arte, garestiegiak ziren bezero komertzial gehienentzat, baina oso fidagarriak.

Vulcanekin, ULAk merkataritza-merkatuko kuota handiagoa bilatzen du. Amazonek, adibidez, dagoeneko erosi ditu Kuiper proiekturako aurreikusitako 70 jaurtiketetatik 38. Proiektu hori komunikazio-sateliteen konstelazio bat da, «mundu osoko komunitateei Internet azkarra eta eskuragarria emateko».

Estatu Batuetako Indar Espazialak Vulcanen bi jaurtiketa arrakastaz egitea nahi du, bere edozein karga erabilgarri ontzian jarri aurretik.

Gaurkoa lehenengoa izan da, bigarrena apirilean izan daiteke, eta bertan Dream Chaser abiaraziko litzateke, Sierra Space de Louisvillek (Colorado) eraikitako tripulaziorik gabeko espazio-hegazkina, Nazioarteko Espazio Estazioari karga entregatzeko misio batean.

DNA adierazgarria

Gaur bidalitako koheteak ospetsuen eta irudi nabarmenen errautsak eta DNA laginak daramatza, besteak beste, George Washington, Dwight Eisenhower, John F. Kennedy eta Ronald Reagan AEBetako presidente ohien ileak, Celestis Memorial Spaceflights espazioko memorialetan espezializatutako enpresaren arabera.

Horiez gain, Gene Roddenberry eta bere emazte Majelen DNA aztarnak eta laginak daude, biak ere ‘Star Trek’ telesailaren sortzaileak, telebistako telesail mitiko honetako aktoreenak, hala nola Nichelle Nichols, DeForest Kelley eta James Doohan, baita efektu bereziak sortu zituen Douglas Trumbullenak ere.