Nola ‘jabetu’ ziren inurriak munduaz?

Inurriak ia leku guztietan daude, 14.000 espezie ezberdin baino gehiago daude kontinente guztietan, Antartikan izan ezik. Orain, beraien eboluzioari buruzko ikerketa berri baten arabera, intsektu txiki hauek loredun landareei jarraituz mundua «bereganatu» zuten.

‘Evolution Letters’ aldizkarian argitaratutako lan batean, zientzialariek fosilak, DNA eta espezie modernoen habitat-lehentasunei buruzko datuak erabiltzen dituzte azken 60 milioi urteetan inurriek eta landareek elkarrekin izan duten bilakaera berreraikitzeko.

Horrela, loredun landareak basoetatik atera zirenean, inurriek jarraitu egin zietela ohartu ziren, gaur egun bizi diren milaka inurri espezieen eboluzioari hasiera emanez.

Chicagoko Field Museumeko ikertzaile eta artikuluaren egile nagusi Matthew Nelsenen arabera, ikerketan arbaso komun bakar batetik abiatuta hainbeste espazio okupatzeko nola dibertsifikatu ahal izan ziren ulertzen saiatzean datza ikerketa.

Zientzialariek bazekiten inurriak eta loreak edo angiospermak zituzten landareak duela 140 milioi urte inguru sortu zirela eta, ondoren, ohikoagoak bihurtu zirela eta habitat berrietara zabaldu zirela. Nelsenek eta lankideek bi taldeen eboluzio-ibilbideak lotuta zeudela erakusten zuten frogak aurkitu nahi zituzten.

Lotura hori aurkitzeko, ikertzaileek, baita Stanfordeko eta Cornelleko Unibertsitatekoek ere, 1.400 inurri espezie moderno bizi diren klimak alderatu zituzten, tenperaturari eta prezipitazioei buruzko datuak barne, museoaren ohar baten arabera.

Ondoren, informazio hori inurrien zuhaitz genealogikoaren aldi baterako berreraikuntzari lotu zioten, informazio genetikoan eta anbarean kontserbatutako animalia horien fosiletan oinarrituta.

Haien portaera asko, hala nola habiak non egiten dituzten eta zein habitatetan bizi diren, beren espezieen leinuetan sakon errotuta daudela dirudi, eta, ondorioz, zientzialariek historiaurreko inurrien bizitzari buruzko aieru nahiko egokiak egin ditzakete, beren senide modernoetan oinarrituta.

Inurri primitiboak

Datu hauek, landareei buruzko antzeko informazioarekin batera, inurri primitiboen mundua ulertzen lagundu zuten. Duela 60 milioi urte inguru, nagusiki basoetan bizi ziren eta habiak lurpean egiten zituzten.

Garai hartan, baso horietako landare batzuek eboluzionatu egin zuten ur-lurrun gehiago isurtzeko, hostoetan egindako zulo txikien bidez. Horrek leku guztia askoz hezeagoa izatea eragin zuen, eta ingurunea oihan tropikal baten antzekoagoa izatea, Nelsenen esanetan.

Inguru hezeago horretan, inurri batzuk habiak lurpetik zuhaitzetara eramaten hasi ziren. Baso horietan bizi ziren landare loredun batzuk kanpoalderantz hedatzen hasi ziren, lurralde lehorragoetan sartuz eta baldintza lehorragoetan aurrera egiteko egokituz.

Nelsen eta lankideen lanaren arabera, loreak zituzten landareek basoak utzi zituztenean, inurri batzuek jarraitu egin zieten. Baliteke landareek elikagai moduko pizgarri bat ematea.