Webb teleskopioaren urteurreneko irudia: Eguzkia bezalako izarren sorrera unea, lehen aldiz

Urtebete da James Webb teleskopioa espazioratu zeneteik eta urteurrenaren harira irudi bat argitaratu dute, Eguzkia bezalako izarrak sortzen diren unea. «Irudi berri bakoitza aurkikuntza berri bat da, zientzialariei lehen amestuko ez lituzketen galderak egiteko eta erantzuteko aukera ematen diena».

James Webb espazio teleskopioak irudi berri eta ikusgarri batekin ospatu du espazioratu zeneko urteurrena: Eguzkiaren antzeko izarren jaiotzaren lehen planoa. Teleskopio honen «lehen urte arrakastatsuaren» amaiera ospatzeko, NASA agentzia estatubatuarrak Rho Ophiuchi hodei multzoan izarrak sortzen dituen eskualde txiki baten irudia argitaratu du.

Irudiak izarren jaiotza erakusten du, «inoiz ikusi ez den bezala, itxura inpresionista duten testura zehatzez beteta», laburbildu du NASAk ohar batean. Argazkian gugandik hurbilen dagoen izar eraketako eskualdea agertzen da. Hurbiltasunak, 390 argi-urteko distantziara, lehen plano oso zehatza lortzea ahalbidetzen du.

Webb-en irudiak 50 izar gazte inguru dituen eskualde bat erakusten du, guztiak Eguzkiaren antzekoak, edo txikiagoak. Alderik ilunenak trinkoenak dira, hauts lodiak protoizarrak eratzen dituen lekua, alegia. «Hidrogeno molekularraren zurrusta bipolar izugarriak, gorriz irudikatuak, nagusitzen dira irudian, eta horizontalki agertzen dira goiko herenean batetik bestera eta bertikalki eskuinaldean», deskribatzen du NASAk.

Irudian ikus daitezkeen txorrotadak, izar bat hauts kosmikoz betetako bere sorterritik lehen aldiz lehertzerakoan geratatzen dira zientzialarien arabera: «Jaioberri bat bezala, besoak lehen aldiz mundurantz luzatzen dituen txorrotada pare bat jaurtiz espaziora».

Bestalde, S1 izarrak hautsezko kobazulo distiratsu bat sortu du argazkiaren beheko erdian. Hauxe da Eguzkia baino nabarmen masiboagoa den izar bakarra argazkian, NASAk zehaztu duenez. «Webbek lortutako Rho Ophiuchiren irudiari esker, izarren bizi-zikloaren oso aldi laburra ikus dezakegu argi eta garbi», azaldu du Klaus Pontoppidanek, proiektuko zientzialariak, Baltimoreko (Maryland) Espazio Teleskopioaren Zientzien Institutuan. «Eguzkiak horrelako fase bat esperimentatu zuen, aspaldi, eta orain beste izar baten istorioaren hasiera ikusteko teknologia daukagu», dio.

Irudian izar batzuek itzal errebelatzaileak erakusten dituzte, disko protoplanetarioak adierazten dituztenak; horrek esan nahi du etorkizuneko planeta sistema potentzialak eratzen ari direla.

Urtebeteko lana atzean

Bill Nelson NASAko administratzailearentzat, «urte bakar batean, James Webb espazio teleskopioak gizateriaren kosmosaren ikuspegia eraldatu du, hauts lainoak behatuz eta argia unibertsoko bazter urrunetatik lehen aldiz ikusiz». Teleskopioaren bidez egindako aurkikuntzak goraipatu ditu jarraian: «Irudi berri bakoitza aurkikuntza berri bat da, mundu osoko zientzialariei lehen inoiz amestuko ez lituzketen galderak egiteko eta erantzuteko aukera ematen diena».

ESAk (Europako Espazio Agentzia) ere irudiaren berri eman du bere Twitterreko kontuan: «Webb-ekin aurkikuntza zientifikoen urte arrakastatsua ospatzen ari gara!. Urtebete igaro dela pentsa dezakezu?».

🎉 We are celebrating a successful year of scientific discoveries with the James #Webb Space Telescope!

Can you believe it has been a year?🥳

📷 This NASA/ESA/CSA @ESA_Webb image features the spectacular Rho Ophiuchi cloud complex, the nearest star-forming region to us.

👉… pic.twitter.com/DnwYZZ3iua

— ESA (@esa) July 12, 2023

James Webb teleskopioa 2022an espazioratu zen eta zuzeneko emankizun batean, Carinako nebulosaren, Hegoaldeko Eraztunaren nebulosaren eta Stephanen boskotearen argazkiak erakutsi ziren. Era berean, WASP-96 b exoplanetari dagozkion espektrografiako lehen datuak eman ziren ezagutzera, gugandik 1.150 argi-urtera dagoena.

James Webb 2021eko abenduaren 25ean merkaturatu zen, eta bere hedapen konplexuan etapa kritiko batzuk gainditu behar izan zituen. Doitze luzeen ondoren, espazioko teleskopio handi eta aurreratuena izateaz lortu du eta astronomian aro berri bat ere ireki du.

1,5 milioi kilometrora dago, eta unibertso primitiboa, galaxien bilakaera, izarren bizi-zikloa eta beste mundu batzuen existentzia eta osaera aztertzen ditu.