‘Bermeo Portu Zaharra 1877-2024’ erakusketaren arduradunek azaldu dutenez, XI. mendeko lehen erreferentzietatik, Bermeo eta bere portua estu-estu lotuta egon dira, eta, hasiera batean, Europako portu garrantzitsuekin izandako merkataritza handiagatik nabarmendu zen. Hala ere, denborarekin, eta bereziki Gaztelako merkataritza Bilboko portura desbideratu zenetik, Bermeo garrantzi handiko arrantza portu bihurtu zen, batez ere XIX. eta XX. mendeetan.

Portu Zaharra izan da Bermeoren ardatz ekonomikoa, eta, itsasontziak ez ezik, ontziolak, itsasoko emakumeak eta gizonak eta, oro har, komunitatea batu ditu. Tokiko argazkilarien eta bisitarien kamerek 1877tik gaur egunera arte espazio horren eta bertako jendearen garapena jaso dute, eta portua kirol portu moderno bihurtu dela islatu dute, baita udalerriko gune neuralgiko ere.

‘Bermeo Portu Zaharra 1877-2024’ erakusketa Iñaki Marcaidak 1965etik hona egindako lanaren emaitza da. Marcaidak portuaren aldaketak eta jarduerak jaso ditu argazkietan. Lan «neketsu» horretan, 1887tik 1965era arteko bilduma partikularretatik, artxiboetatik eta beste iturri batzuetatik lortutako irudiak bilatu eta zaharberritu dira teknika digitalen bidez.

Kronologikoki antolatuta, irudiek portuaren garapen fisikoa dokumentatzeen eta bere komunitatearen esentzia eta bizitza jasotzen dute urteetan zehar.

Katalogoa

Erakusketarekin batera, argazkiak bilatzeko, hautatzeko eta berreskuratzeko lan guztia batzen duen katalogoa ere aurkeztu da. Jesus Urkidik, Iñaki Marcaidak eta Anton Erkorekak egindako lanaren emaitza da. Iñaki Marcaidak zaharberritze prozesu zorrotza egin die argazki zahar hauetako batzuei, eta bere edertasun originala itzuli die.

Katalogoak Texeira kosmografo portugaldarraren irudiak jasotzen ditu. Hamarkada batez Iberiar Penintsulako kostaldea zeharkatu zuen, bere hiri eta herri guztien plano eder eta zehatzak utziz, Bermeokoa barne, 1630ean datatua.

Argitalpenak Pareten margolanak ere batzen ditu, erbestean egon zen bitartean. 1783an Bermeoko ikuspegia margotu zuen errege gortetik, eta zehatz-mehatz islatzen ditu Talaiako Santa Maria elizak koroatutako portu zaharreko eraikin guztiak, bai eta portuko arrantzaleak eta emakumeak ere, gorteko jantzi ederrekin irudikatuz.

XIX. mendearen bigarren erdian, ilustrazio interesgarri batzuk daude aldizkari eta liburuetan, “Portu Txikiko” lehen argazkira iritsi arte, 1877an. 1890etik aurrera, argazki eta panoramika ugari daude, portuaren bilakaera jarraitzeko eta bertako kaietan eta arrantza jarduera guztietan garatu den bizimodua ezagutzeko.

Itsasontzien blakaera

Katalogoan argitaratutako 150 argazkiek aukera ematen dute, besteak beste, itsasontziek XX. mendean zehar izan duten bilakaera, gizon eta emakumeen lanak, jarduerak eta arropak, etxeetako aldaketak eta inguruko hirigintza jarraitzeko.

XX. mendearen amaierara eta XXI. mendearen hasierara iristean, Portu Zarra arrantza portutik kirol portura aldatu zela nabari da; etengabe mugitzen den espazio anarkiko batetik kirol ontzien espazio monotono batera, inguruko kai eta pasealekuetan bizitza sozialez betea.

Azkenik, erakusketaz gain, jarduera osagarriak ere antolatu dira, hala nola hitzaldiak, bisitarien esperientzia aberasteko eta Bermeoko Portu Zaharraren historian sakontzeko.