Bisita bat Lili Jauregira

Andre Madalenek euskal arkitektura gotikoaren altxor honen ateak irekiko dizkizu, eta Zestoan kokatuta dagoen euskal arkitekturaren altxor hau ezagutzeko aukera izango duzu.

Sarreran, hiru aldiz joko duzue atea eta turismo bulegoan jasoko dituzuen garaiko txanpon batzuk emango dizkiozue Andre Madaleni. Modu original horretan hasten da euskal arkitekturaren altxor hau, Lili Jauregia, ezagutzeko bisita. Hori bai, jabeak parte hartzeko eskatuko dizue, eta zerbitzari lanak egiteko, mahaia jartzeko, etxeko kontuak eramateko... azken batean lan egitera sartuko zaretelako jauregian.

Lilitarren bizitza Zestoako historia garrantzitsuaren erdigunean dago. Laborantza lurren eta basoen jabe izanik, gertuko baserriek errenta asko ematen zizkieten. Haien aberastasunaren oinarria burdinaren eta zuraren ekoizpena zen, burdina forjatuzko leiho ederretan igar daitekeen bezala.

1680an, Sebastian Lili eta Magdalena Amilibia senar-emazteak jauregian bizi izan ziren familiako azken kideak izan ziren. Garai hartan, Urolako bailarak martxan jarri zituen Loiolako basilikaren eraikuntza eta Zestoako hainbat herri lan. Gesalaga izeneko inguruan ur termal batzuk zeuden, eta lilitarrak horiek ustiatzen hasi ziren, basoak agortzen eta burdinola tradizionalak ahultzen ari zirelako.

Ur termalak San Millango markesaren esku geratu ziren eta, aldi berean, Lili sendiko gizonak karrera militarrean zebiltzan, Zestoatik oso urrun, burdinoletatik, errotetatik eta inguruko baserrietatik jasotako errentak gastatuz.

Jauregia alokairuan jarri zen, eta ia ez zen mantentzen. 1760an, Bizente Lilik, anaia nagusiarekin maiorazkoa jaraunsteko borrokan, dokumentu historiko batzuk faltsutu zituen eta Alachako konde izendatu zuen bere burua, berarentzat eta Lili sendiarentzat.

Halako istorioak eta beste asko kontatuko dizkizue Andre Madalenek: adibidez, zergatik 1678an apenas irekitzen ziren leihoak eta tristura eta lotsa ziren nagusi.

Andre Madalen XVII. mendeko euskal emakume bat da, eta Erdi Arorako euskal emakumeak bazituen eskubide eta botere jakin batzuk, denboran zehar galduko zituenak. Bere eskubideen alde borrokatzen duen emakume langilearen irudia ematen digu.

Altzari guztiak garaikoak dira eta ezin hobeto egokitzen dira antzezpenaren agertokira. Arazi IKT SL enpresa arduratu da ekoizpenaz, antzezpenaz, kudeaketaz, sorkuntzaz eta erakusketaz, eta irudiak Josu Marotorenak dira.

Kokalekua

Ibilbidea Zestoako turismo bulegoan hasiko da; bertan garaiko txanponak emango dizkizuete. Oinez 500 metro egin eta gero, Jauregira iritsiko zarete, Zubiaurre zubi ederra, Lauiturrieta eta garbitokia igaro ondoren.

Apur bat aurrerago, Ekain Berri kobara iritsiko zarete; merezi du hura bisitatzea ere. Eta sartu Zestoan, patxadaz bisitatzeko modukoa baita.