Vesubiok suntsitutako Herculano hiri zaharrak eskeletoz betetako hondartza zabaldu du

Herculanoko aztarnategi arkeologikoak, Vesubioren erupzioak duela bi mila urte Ponpeia bezala suntsitu zuen hiri erromatarrak, hondartza ingurua zabaldu du berriro, sutetik ihes egiten alferrik saiatu zirenen eskeletoz betea. «Leku hau izugarri birgaitu da eta harribitxi bihurtzen ari da», esan du inaugurazio ekitaldian Gennaro Sangiuliano Italiako Kultura ministroak.

Herculano Erromatar Inperioko itsas hiria izan zen, Mediterraneo itsasoaren ertzean, egungo Napolitik (hegoaldea) gertu, non bizitza K.o. 79. urtean gelditu zen Vesubio sumendiaren erupzioarekin, mundu osoan ezaguna den Ponpeian edo hurbileko Oplontis sumendian bezala.

Azken urteotan, partzuergo publiko-pribatu batek aztarnategi osoa aztertu du, Packard Humanities Institute fundazio estatubatuarraren ekarpenarekin.

Berreskuratu den azken gauza garai hartan hondartza zenaren eremua izan da, azken aldian abandonuaren ondorioz zingira bihurtu dena. Orain lehorrean dago, itsasoaren lerroak atzera egin baitu denboraren poderioz.

Hondartzan, Herculanoko 300 biztanleko eskeletoak ikus daitezke. Leku horretara joan ziren ebakuatuak izateko zain, baina errautsaren eta suaren azpian hil ziren, beste asko bezala Vesubio ibaiaren inguruko hirietan.

Haien hezurrak hondar gainean aurkitu zituzten, baina baita garai hartan estolda gisa erabiltzen ziren biltegi batzuetan ere, eta han babestu ziren salbatzeko azken ahalegin desesperatu batean.

Francesco Sirano Herculanoko aztarnategiko zuzendariak esan zuenez, «antzinako hondartza leku aparta da, bakarra munduan».

Kontserbatzeko, ezinbestekoa izan da uholde etengabeen arriskua murriztea eta indusketak egonkortzea. «79. urteko paisaia berreskuratu dugu. Eta bisitari guztiei hondartzatik paseatzen uzten diegu», adierazi du zuzendariak.

300 iheslari

Herculanoko 300 iheslari hauek erupzio izugarria jasan zuten eta ehunka urtez lurperatuta gelditu ziren (Ponpeia eta Herculanoko lehen indusketak XVIII. mendekoak dira).

Erupzioaren gauean, pertsona horiek hondartzan zeuden, mando edo zaldi moduko animalia batzuekin, hiritik itsasontziz ateratzeko zain. Hala ere, sumendiak sortutako lehen hodei sutsuak harrapatu zituen, 400 gradu baino gehiagoko tenperaturarekin eta 80 kilometro orduko abiadurarekin. Hiria suntsitu zuen, eta bertan bizi ziren gehienak hil zituen.

Ondoren, sumendi-lohiaren uholdeak iritsi ziren, eta haien gorputz bizigabeak lurperatu zituzten, harik eta XX. mendean berreskuratu ziren arte. Horri esker, Herculanoko jendearen bizitzako elementu garrantzitsuak aztertu ahal izan dira, hala nola haien elikadura edo gaixotasun ohikoenak.

2021aren amaieran, hain zuzen ere, hondartzan, beste iheslari baten hezurrak aurkitu zituzten: 40 eta 45 urte bitarteko gizon bat alde egiten saiatzen ari zen bere tresnak zaku batean zituela.