Duela gutxi, zenbait komunikabidetan argitaratu zen Madrilgo institutu batean eta Donostiako beste batean norbaitek Whatsapp talde bat sortu zuela eta taldera adingabeak gehitzen ari zela haien baimenik gabe. Behin talde horretan sartuta, material asaldagarria partekatzen zen, hala nola haur-pornografia, pornografia estremoa eta indarkeria esplizitua.

Sortutako zalapartaren ondoren, badirudi albistea adingabeek oraindik erabili ezin dituzten aplikazioak erabiltzeak duen arriskuaz kontzientzia pizteko baliagarri izan beharrean, beste leku batzuetan asmo txarreko pertsona gehiagori ideia bat emateko balio izan zuela, eta antzeko egoerak ikusten hasi gara hainbat probintziatako institutuetan.

Gasteizko institutu batean esaten ziguten talde batera gehitu zituztela eta esaten zietela ospetsu izan nahi bazuten argazkiak eta informazio pribatua bidali behar zituztela. Beste institutu batean esaten ziguten irudi sexualak eskatzen zizkietela eta bidaltzen ez bazituzten iraindu eta mehatxatu egiten zituztela, baita heriotza mehatxuak ere. Hernaniko institutu batean esan ziguten talde handi bat zegoela Gipuzkoa mailan, eta sticker pornografikoak partekatzen zituztela, zeintzuk umeenak zirela nabaritzen zen.

Haurrei eta nerabeei argi utzi behar zaie badaudela material mota eta ekintza batzuk legez kanpokoak direnak eta Poliziaren aurrean salatu behar direnak ikusi bezain laster. Haur-pornografia (18 urtetik beherakoen sexu-materiala, 5 urterekin edo 17rekin), indarkeria estremoa, beste batzuen irudiak baimenik gabe partekatzea, mehatxuak... delituak dira eta ondorio penalak dituzte. Norbaitek talde batean sartzen bagaitu eta horrelako gauzak bidaltzen badizkigu edo txat zuzenen bidez bidaltzen badizkigu, txatak mantendu behar ditugu, ez ezabatu, eta Poliziarengana joan behar dugu salaketa jartzera, hori ikertu eta delitu horien egileak atxilotu ditzaten. Herritar guztien betebeharretako bat -eskubideez gain betebeharrak ere baditugulako- delitu bat ikusten dugunean salatzea da.

Gogora dezagun Whatsappeko erabilera-baldintzetan ezarrita dagoela erabiltzaileek 16 urte baino gehiago izan behar dituztela aplikazioa erabili ahal izateko, eta, beraz, prebentzio-aholku on bat sare sozialak erabiltzeko adinak errespetatzea dela, beti esaten dugun bezala.

Onena litzateke Whatsappek aukera hau ezartzea: norbaitek gu talde batean sartzeko baimena eskatu behar izatea eta guk onartu behar izatea. Hala ere, gutxienez, taldera nork gehi gaitzakeen aukeratzeko aukera dugu. Ezarpenetan, “Pribatutasuna” atalean, “Taldeak” atala dago. Bertan, “Nork gehi nazake taldeetara” aukera dugu, eta bertan “Guztiek”, “Nire kontaktuek” edo “Nire kontaktuek... izan ezik” aukera ditzakegu.

Familiek adingabeei smartphonea ematen dietenean edo sare sozialak erabiltzen uzten dietenean, haurrei eta nerabeei azaldu behar diete salatu beharreko material mota bat dagoela. Hori esaten zaienean familia asko harritu egiten dira eta esaten digute ez dutela egoki ikusten haurrekin pornografiaz, haur-pornografiaz eta material asaldagarriaz hitz egitea. Arazoa da smartphonea badute eta sare sozialak erabiltzen badituzte hori ikusteko probabilitatea oso handia dela, eta horregatik, adina errespetatzea oso garrantzitsua da smartphonea emateko eta sare sozialak erabiltzeko orduan. Smartphone bat izateko gomendatutako adina 14 eta 16 urte artekoa da, adingabearen heldutasunaren arabera. Ikusi dugu familia gehienek pentsatzen dutela beren adingabeak besteenak baino helduagoak direla eta smartphonea lehenago ematen dietela.

Denbora asko daramagu ohartarazten haurrek eta nerabeek smartphonea eta sare sozialak erabiltzearen arriskuez, eta taldeen kontu hori gerta daitekeen gauzetako bat baino ez da.

Badirudi familiek horrelako egoerak ikusten dituztenean hausnarketa bat egin eta teknologia mota hori emateko itxaron beharrean, gauza horiek beren seme-alabekin ez doazela edo beren seme-alabak beste mundu batean bizi direla eta beraiei ezin zaiela ezer gertatu pentsatzen dutela. Bada garaia begiak ireki eta bizi diren errealitatea onartzen hasteko. Oso gogorra izan arren, aitortu behar dute seme-alabak ere arriskuan daudela, pornografia ere ikusten dutela eta sexualitatea ikusteko moduan eragiten diela, Interneten ezezagunekin ere hitz egiten dutela, pederasten kontaktuak eta eskaerak jasotzen dituztela, egunero desinformazioaren eraginpean daudela, sare sozialen toxikotasuna beren bizitzetan txertatzen ari direla, pantailak gehiegi erabiltzen dituztela…

Hori gelditzeko eta horri buelta emateko denbora badago, baina hori egiteko funtsezkoa da arazo handi bat dugula onartzea; ikusi nahi ez izateak eta beste alde batera begiratzeak ez du inoiz ezertan lagundu.