Antartikarako espedizioek mende bat baino gehiago daramate mundua liluratzen, baina azken hilabeteetan zailtasun handiak izan dituzte pandemiaren ondorioz.

«Gizonak behar dira bidaia arriskutsurako. Soldata baxuak, muturreko hotza, iluntasun osoko hilabeteak, etengabeko arriskua, kalterik gabe itzultzeko aukera zalantzazkoa. Arrakasta izanez gero, ohorea eta ospea».

Hau izan zen Ernest Shackletonek 1914an Londresko prentsan argitaratu zuen iragarkia. Antartika oinez lehen aldiz zeharkatzeko gizonak bildu nahi zituen. «Endurance» izeneko ontzia Weddell itsaso izoztuan hondartuta eta bere tripulazioa urte eta erdiz izotzetan zehar noraezean ibiltzen amaitu zuen balentria gaiztotu hura.

Mauricio Jarak, Txileko Unibertsitateko historialariak Eferi azaldu zionez, Shackleton esploratzaile porrokatuen belaunaldi bateko kide da. «Aro Heroikoa» izenekoan, lehen aurkikuntza zientifikoak egin zituzten kontinente izoztuan.

«Autore batzuek diotenez, Shackletonek ez zuen arrakastarik lortu, bakarrik 1909an 88 gradu eta 23 minutuko hego latitudean Roald Amundsen (norvegiarra) baino lehen iristea», adierazi zuen Jarak, Txileko Antartikako aditu handienetako batek.

Bere ustez, esploratzailearen garaipenik handiena bere «karisma» eta «bere jendea inoiz atzean uzten ez duen lider nekaezina» izatea izan zen.

«Endurance» ontzia hondoratu ondoren, Shackletonek bere gizonak izotzetik Elefante uhartera eraman zituen, non gehienek hilabeteak iraun zuten fokaz eta pinguinoz elikatzen.

Bera eta beste bost gizon enpresa are zailago batean ontziratu ziren: Hego Georgia uharteko balea estazio batera iristea, 1.000 kilometro baino gehiagora. 1916ko maiatzean lortu zuten, eta, ondoren, gainerako tripulazioa salbatu ahal izan zuten.

XX. mende hasierako espedizioetan kontrako baldintzak izan arren, -80 gradu zentigradu baino gutxiagoko tenperaturei aurre egiteko foka larruzko berokiak eta boten barruan lokatza zeramatzaten gizonekin, «heriotza tasak nahiko baxuak ziren, batek pentsa lezakeenaren aldean», ziurtatu zuen Jarak.

«Robert Falcon Scott britainiarraren heriotzak harridura sortu zuen, kostaldetik 50 milia eskasera hil baitzen janari faltagatik», gaineratu zuen.

Zeharkaldi polarrak gerren arteko garaian aldatzen hasi ziren, zurezko belaontziak ontzi korazatuek ordezkatu zituztenean eta kontserban zeuden elikagaiak zabaldu zirenean.

Aurrerapenak

Orduz geroztik, bai logistikak eta bai teknologiak oso azkar egin dute aurrera, eta gaur egun urpekariak ere ur hotzetan murgiltzen dira klima aldaketak itsas floran dituen ondorioak hautemateko.

Halere, oraindik «diru kopuru izugarria» kostatzen da kontinente zuria, berotze globalaren sentsore handia, aztertzea, Cristian Toro Txileko Institutu Antartikoko (Inach) Espedizioetako buruak Eferi adierazi dionez.

Kanpaina bakoitzak 3 milioi dolar inguru balio ditu, azaroan hasten dira eta martxora arte irauten dute, baina dena eguraldiaren araberakoa da, adituaren arabera. «Yelcho basean dagoen lankide batek (Inachen hiruretako bat) egun hauetan kontatzen zidan ezin dutela atera elurrak bigarren solairuaren erdira arte estaltzen duelako eta Whatsappetik pinguinoen argazkiak bidaltzen zizkidan, bere leihoaren parean ibiltzen», adierazi zuen Torok.

Koronabirusa 2020ko abenduan agertu zen lehen aldiz Antartikan, Bernardo O 'Higgins base txiletarrean 30 zientzialari eta militar baino gehiagori eragin zien agerraldi batekin, eta pandemia kontinente zurian ere dena nahasten ari da.

Frantziako Garapenerako Ikerketa Institutuko Lea Carrollek deitoratu egin zuen pandemiaren eraginez elkarrekintzarik ez dela nazioarteko mila baseen artean, eta horrek «ikerketa askori eragiten die».

Jara historialariaren ustez, Antartikaren garrantzia ez datza soilik munduari buruz irakasten duenean, baizik eta «bakeari eta zientziari soilik eskainitako munduko lurralde bakarra» izatean, pandemia gorabehera bere horretan jarraitzen baitu.