AEBetara emigratutako artzainei buruzko historia zabaltzeko hitzarmena sinatu dute Nafarroan

Garai ezberdinetan, baina batez ere bi mundu gerren eta 1936ko gerraren ondoren AEBetara joan ziren artzain nafarren historia zabaltzeko hitzarmena sinatu dute Iruñeko Exekutiboak eta Euskal Artzainak Ameriketan elkarteak. Haien jatorrizko herrietaraino joango da proiektu ibiltari bat.

Nafarroako Gobernuak elkarlanerako hitzarmena sinatu du Euskal Artzainak Amerikan elkartearekin, artzainen euskal diasporako artzainen historia zabaltzeko. Exekutiboaren izenean, Ana Ollo bigarren lehendakariordea eta Memoria eta Bizikidetzako, Kanpo Ekintzako eta Euskara kontseilariak sinatu du ekimen berrien abiapuntua izango den hitzarmena.

Gobernuak gaiaren inguruko liburu monografikoa argitaratu zuen. Orain, 15.000 euroko finantziazioa jarriko du elkartearen eskuetan, bere garaian Amerikako Estatu Batuetara (AEB) emigratutako artzainen jatorrizko herrietan haien historia eta bizipena zabaltzeko kultura jarduerak antolatzeko.

Herri horietan zehar ibilbide bat diseinatzea da proposamenetako bat, proiektu ibiltari baten bidez. «Lan bila eta bizimodu hobe baten bila Kalifornia, Nevada, Idaho edo Arizonara emigratu zuten pertsona gehienak Bortziriak, Baztan, Maldaerreka, Erroibar, Aezkoa, Artzibar edo Nafarroa Beheretik zetozen, baita Lizarraldeko beste landa-eremu batzuetatik eta abeltzaintza tradizioa zuten beste ibar eta herri batzuetatik ere», gogoratu dute ohar batean.

Artzainek Nafarroatik AEBetara egin zuten emigrazioa Bigarren Mundu Gerraren ondoren areagotu egin zen, garapen ekonomiko handiko garai batean. Testuinguru horretan, nekazaritzako langileak hirietara lekualdatzeko prozesuarekin batera, produktuen eskaria handitu zen, besteak beste, ardien sektoretik eratorritakoak.

20.000 nafar baino gehiago

Ohar batean azaldu dutenez, «zaila da zenbatzea helmuga desberdinetara eta garai desberdinetan (batez ere bi mundu gerren eta gerra zibilaren ondoren) emigratu zuten pertsonen guztizkoa, baina NUPek egindako azterketaren arabera, XIX. eta XX. mendeetan zehar 20.000 nafar baino gehiagok zeharkatu zuten Ozeanoa, horietako batzuk AEBetara, eta horien artean portzentai batek artzaintza-lanak egiteko».

Horregatik, artzainen migrazio fenomenoa gertatu zen jatorrizko herriak zeharkatzen dituen ibilbide bat egitea aurreikusten du Euskal Artzainak Ameriketan elkarteak.

Hasierako azterketa bat egitea aurreikusten du, etorkizuneko ibilbidea osatuko duten herri bakoitzari eragiten dioten informazio interesgarria, historia eta bitxikeriak bilduz, bai eta ibilbidearen etapen definizio zehatza ere.